تكبر

كبر حالتي نفساني است كه انسان با آن بر ديگران بزرگي مي‌كند. در رفتار اجتماعي، بزرگي كردن بر ديگران علاوه بر اين كه تعادل رفتار اجتماعي را بر هم مي‌زند، از جهت اخلاقي نيز باعث تحريك ديگران بر ضد متكبر مي‌شود و نيز شخص متكبر را از تعالي باز مي‌دارد. تكبر ثمره عجب است،[1] و از احساس كمبود شخصيت ناشي مي‌شود. از امام صادق (ع) نقل است : "هيچ كس تكبر نمي كند مگر در اثر حقارتي كه در خود احساس مي‌كند."[2] حضرت علي (ع) مي‌فرمايد: "اگر خداوند اجازه داده بود كه از بندگانش كسي تكبر كند، اين اجازه را به طور يقين به پيامبران برگزيده و دوستانش مي‌داد، ولي خداوند تكبر را براي آنان نپسنديد و تواضع را براي ايشان پسنديد; لذا انبيا از روي فروتني، صورتشان را روي زمين چسبانيدند و چهره هاي خود را به خاك ماليدند; و نيز در برابر مؤمنان فروتني نمودند و خود مردماني مستضعف بودند; خداوند آنان را به گرسنگي آزمايش و به سختي ها گرفتار كرد."[3] در قرآن كريم آمده است : (ان الله لا يحب من كان مختالا فخورا)[4] "خداوند متكبر فخرفروش را دوست ندارد." در مقابل اين خصلت، صفت تسليم، فروتني، خشوع و خضوع آمده است كه بيانگر حق پذيري و انقياد در برابر حق است .

از امام صادق (ع) است : "از تكبر اجتناب كنيد; زيرا كبر مختص به خداوند بزرگ است، و كسي كه با خدا نزاع كند خداوند او را در هم مي‌شكند و روز قيامت ذليلش مي‌كند."[5] از رسول خدا6 نقل است كه : "هر كس به اندازه دانه خردلي در دلش كبر و خودخواهي باشد، هرگز داخل بهشت نمي شود."[6] انسان زماني دچار كبر و خود بزرگ بيني مي‌شود كه از آغاز و فرجام خويش غافل باشد. از علي (ع) جمله اي

---