نوپاي اسلامي و تغيير چهره ها و رخنه فرصت طلبان، دسيسه منافقان، فريفتگي قدرت و غنيمت در ياران پيامبر و عهده دارشدن حكومت پنج ساله و پيش از آن دوران بيست و پنج ساله كناره گيري و عرفان و نيايش هاي شبانه و... همه و همه را تجربه كرده بود. از همين رو كسي هم كه در متن مبارزه، در مقام علميت و فقاهت، در متن سياست و حكومت، در كنار منتقدين و در وادي تهذيب و... بوده، به سبب شباهتي افزونتر دركي دقيق تر از كلام و رفتار امام علي (ع) خواهد داشت .

غالب مفسران نهج البلاغه يك بعدي بوده اند، يا فقط عالم بودند يا فقط عارف يا سياستمدار يا مبارز; و به هرحال يك يا دو ويژگي از اين قبيل را واجد بوده اند، اما شارح ارجمند اين كتاب جامعيتي دارد كه به او توانايي درك و تبيين ابعاد نهفته اين كتاب را مي‌بخشد. شرح خطبه شقشقيه و شرح خطبه پنجم و ششم از جمله نمونه هايي است كه نشان مي‌دهد كسي كه خود در متن سياست بوده سخن امام (ع) را چگونه درك مي‌كند. البته در اين موارد، زمان و سال ايراد شرح خطبه نيز در خور توجه است . در موارد عديده اي نيز توصيه هاي متناسبي را از كلام امام براي مسئولان و زمامداران برگزيده و بيان كرده و تجارب امام علي (ع) را در دوره كوتاه حكومتش به آنان انتقال مي‌دهد و با نگرشي حكومتي و عيني به تفسير سخنان امام مي‌پردازد.

3- مباني موضع گيريهاي فقيه عاليقدر در نهج البلاغه : مبناي بسياري از ديدگاهها و عملكردها و مواضع آيت الله منتظري را در طول ساليان پس از انقلاب در خلال درسهايي از نهج البلاغه كه در فاصله سالهاي 1359 تا 1365 ايراد مي‌گرديد، مي‌توان فهميد; مانند مواضع وي در امور زندانها، كه مباني اين مواضع را علاوه بر كتب فقهي ايشان مانند "دراسات في ولاية الفقيه" (مباني فقهي حكومت اسلامي) در اين كتاب نيز مي‌توان ديد.

پايه موضع گيريهاي آيت الله منتظري نسبت به اشخاص را هم مي‌توان از اين كتاب دريافت، از جمله درسهاي خطبه منافقين (خطبه 194 عبده) و مشخصا در مورد عيب جويي از افرادي كه سابقه نيكويي نداشته اما توبه كرده و حقيقتا