و شايد ملائكه موجودات ماقبل و فساد آنها را ديده بودند كه در جواب خدا عرض كردند: (أتجعل فيها من يفسد فيها و يسفك الدماء و نحن نسبح بحمدك و نقدس لك)[1] مي‌خواهي در زمين موجوداتي را قرار بدهي كه فساد و خونريزي كنند در صورتي كه ما تسبيح و تقديس تو را مي‌گوييم . كه معلوم مي‌شود ملائكه ذهنشان مسبوق به اين فساد و خونريزي بوده است . از كجا كه انسانهايي نيامده باشند و در اثر پيشرفت در تمدن دنيايي كه فاقد فرهنگ و معنويت بوده است به جايي رسيده باشند كه بمبهاي نوتروني و هيدروژني درست كرده باشند و بعد خودشان نسل خودشان را منقرض كرده باشند؟

اين كه مي‌فرمايد: "و استأدي الله" به اين معناست كه خدا طلب تأديه كرد و به ملائكه گفت : آن امانتي را كه پيش شما گذاشتم ادا كنيد. در آيه ديگر فرمود: گل خشك شده اي كه آن گل از لجن صاف شده يا متعفن درست شده، هرگاه خلقت آن تمام شد و نفخ روح در آن شد براي او سجده كنيد و براي او خاضع شويد. اين پيمان قبل از خلقت آدم از ملائكه گرفته شده بود، و سر آن ايجاد آمادگي در ملائكه است، چنانچه در انسان نيز اين مسأله وجود دارد و سبب كمال انسان مي‌شود. و پس از نفخ روح در كالبد آدم خداوند فرمود: اكنون وقت اداي امانت و عمل به پيمان است، زيرا قبل از نفخ روح كمال مطلوب در آدم به وجود نيامده بود، و آنچه مهم است رشد و حركت خاك است كه از آن خاك پست ماده به تجرد و ادراك كليات و ارتباط با عالم غيب و به حدي از كمال برسد كه ملائكه نمي توانند به آن حد برسند و نمونه اكمل آن پيامبراكرم 6 است كه جبرئيل امين نيز به آن مقام نتواند رسيد و گفت : (لو دنوت انملة لاحترقت)[2] اگر سرانگشتي نزديك تر

---