منازعات مردم را در شريعت و دين و آئين خويش مى‌داند.

اما بعد: چون آياتى و رواياتى را ديدم كه اقتضا دارد، انسان، نفس خويش را به پاى ميز محاكمه بكشاند و در دادگاه وجدان، اعمالش را محاسبه كند و شب و روز خويش را به تفريط سپرى نسازد، با لطف خداوندى كه شامل حالم شد اين كتاب را در بابى چند تصنيف كردم. هر چند اين مختصر محاسبه نفس را كافى نمى‌نمايد اما از آنجا كه خداوند بزرگ ذريه و دودمانم را رعيتم قرار داده و هدايتشان را بر من لازم شمرده، همان هدايتى كه خود نصيبم فرموده لذا به تصنيف اين كتاب همت گماردم و آن را در پنج باب به شرح زير تنظيم نمودم.

باب اول: در بيان آياتى است كه دلالت بر محاسبه اعمال انسان به وسيله فرشتگان مخصوص دارد.

باب دوم: در ذكر رواياتى است كه محاسبه را در شب و روز توصيه مى‌كند تا انسان از خطرات به سلامت ماند.

باب سوم: در بيان روزهايى است كه در آنها مراقبت در محاسبه ضرورى‌تر است.

باب چهارم: در بيان اوقاتى است كه خوددارى از گناه بيشتر اقتضا دارد.

باب پنجم: در محاسبه نفس بر سبيل اختصار است و در آنچه مكلف به احتياط و استظهار نيازمند است و در آن قضايايى است كه متضمن زمان ارتفاع دو فرشته اعمال و مكان آن دو است كه‌