در حول كلمه ديلميّ‌

ديلميّ منسوب است (بديلم) بفتح دال مهملة و سكون ياء و فتح لام و ميم ساكنه، كوهى و يا قريه‌اى است بين قزوين و جيلان (گيلان) و جمعش (ديالمه) كه جمع على خلاف قياس است ميباشد و از كلمات سمعانيّ اين معنى ظاهر است.

جمع كثيرى از علماء و دانشمندان و فقهاء و محدثين از فرق مسلمين از ديلم برخاسته‌اند آنكه از عامه ميشود نام برد: ابو يعلى عثمان بن الحسن بن عليّ بن عورة بن ديلم الديلميّ الوراق مشهور بطوسيّ متوفى در سنه 367 هجرى است.

و ديگر أبو محمّد الحسن المحدث بن موسى بن پندار بن حرشاد الديلميّ و أبو عليّ إسماعيل بن يوسف الديلميّ از تلاميذ أحمد بن حنبل صاحب مسند مشهور، و أبو شجاع شيرويه ابن شهردار الديلميّ نزيل همدان حافظ شهير صاحب كتابهاى (فردوس) و (المنامات) است كه در سال 509 وفات كرده است و غير از اينها كه اين مختصر گنجايش بسط بيشتر را ندارد.

علمائيكه از فرقه زيديه برخاسته‌اند عبارتند از: الناصر بالله ابن الحسين بن محمّد الحسيني مقتول در سنه 444 و اين مرد در عداد ائمه طائفه زيديه محسوب است و فقه ديلميّ رائج در بلاد يمن باو نسبت داده ميشود.

و اما علماء و دانشمندانيكه از ميان أصحاب ما شيعه أثنى عشرى از ديلم برخاسته‌اند جماعتى را ميشود نام برد: