اسم الکتاب : روضة الأنوار عباسى (در اخلاق و شيوه كشوردارى) المؤلف : محقق سبزوارى الجزء : 1 صفحة : 528
ديگر برادران حوالت مىنمود. و در آن ايّام كه اباقا خان در
قبول امر سلطنت مماطلت مىنمود، خواجه نصير الدين محمّد اين چند كلمه نوشته، در
مجلس خاصّ بر اباقا معروض داشتند:
در بندگى عرضه افتد كه امسال از روى احكام نجوم سال پريشان است و
كارهاى بيمناك در پيش و ياغيان از جانبين مترصّد و منتظر. وقت آسايش نيست. اگر
اكنون آسايش طلبد، بعد از آن رنج بسيار رونمايد و اگر حالا رنج بر خود گيرد و
كارسازى كند، در عقب آن آسايش فراوان بيند. غرض در نشستن به جاى پدر، تعجيل واجب
است كه اگر يك سرور معيّن نشود، اهل بغى دلير شوند و ايل والوس شكستهدل گردند و
ناموس و قاعده مرتفع شود و سهم از دلها برود و خلل آن در ديگر وقتها كمتر باشد و
اكنون بيشتر. و چون بر تخت ايلخانى بنشيند، واجب باشد كه چند امر به جاى آورد تا
دلهاى ايل و ياغى قرار يابد و آوازه نيكويى به همه طرف برسد، و هيبت و شكوه پديدار
آيد.
اوّل آنكه برادران و خويشان را بنوازد و كارهاى ايشان نيكو سازد و
نسبت به آن جماعت اقتدا به پدر نمايد، و نوئينان[1]
و كاردانان را سيورغاميشى[2] فرمايد و
هركس كه فاضلتر و معتمدتر و هوادارتر باشد او را به خود نزديكتر گرداند تا رأيهاى
نيكو زنند و انديشههاى پسنديده كنند. ديگر آنكه امراى لشكر را استمالت دهد و
بهادران را سيورغاميشى فرمايد و همه لشكر را به سلاح و برگ و چهارپاى و علوفه
خوشدل گرداند و وعدههاى خوب كند، چنانكه به وقت رسيدن ياغى به هيچچيز موقوف
نشوند و ساخته حرب باشند.
ديگر آنكه ملوك و اكابر ولايات را به لطف خويش اميدوار گرداند و
يرليغها[3] به اطراف
روانه كند كه در گرفتن از رعايا تخفيف كنند. و كسانى كه به حكم ياساى بزرگ
[1] -« نوئين» واژهاى است مغولى به معنى فرمانده و
سردار.
[2] -« سيورغاميشى» به مغولى يعنى نوازش و مرحمت و بخشش
و هديه، مصدر آن« سيورغامق» است و« سيورغال» به معنى پيشكش و هديه از همين مادّه
است. جهانگشاى جوينى، مقدّمه مصحّح، صفحه لح، پانوشت شماره 7.
[3] - شاهزاده ترك و مغول و بزرگى كه در بعضى مزاياى
موروثى از جمله معافيت از ماليات و عوارض متعدّد برخوردار بود و مجاز بود كه هرگاه
بخواهد به نزد سلطان برود. معين، فرهنگ فارسى: ج 1، ذيل همين واژه.
اسم الکتاب : روضة الأنوار عباسى (در اخلاق و شيوه كشوردارى) المؤلف : محقق سبزوارى الجزء : 1 صفحة : 528