باب ششم در مراعات حقوق اقارب و اباعد و مراعات جانب رعايا و زيردستان و خطر تعهّد حكومت و وجوب عدل و احسان.

و در اين باب چند فصل است:

فصل اوّل: در مراعات حقوق والدين و وجوب احسان نسبت به ايشان.

خداى عز و جلّ در قرآن مجيد فرموده: وَ قَضى‌ رَبُّكَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِيَّاهُ وَ بِالْوالِدَيْنِ إِحْساناً إِمَّا يَبْلُغَنَّ عِنْدَكَ الْكِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ كِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلًا كَرِيماً[1] وَ اخْفِضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِّ مِنَ الرَّحْمَةِ وَ قُلْ رَبِّ ارْحَمْهُما كَما رَبَّيانِي صَغِيراً[2] يعنى: «حكم نمود پروردگار شما آنكه عبادت نكنيد غير او را و آنكه به والدين احسان به‌جا آوريد. اگر رسند نزد شما به سنّ پيرى يكى از ايشان يا هردو، پس نگويى به ايشان اف.» اين كمال مبالغه است در احسان و احترام، چه هرگاه گفتن اف منهى باشد اهانتى كه از آن زياد باشد به طريق اولى منهى خواهد بود. «و لا تنهرهما» يعنى: «زجر مكن ايشان را و سخن درشت مگوى و بگوى به ايشان قول نيكو و بگستران از جهت ايشان بال خوارى از روى رحمت.» يعنى، تواضع كن با ايشان غايت تواضع و بگوى: «اى پروردگار! رحم كن ايشان را همچنانكه تربيت كردند مرا و بپروردند در حال كودكى و كوچكى.» و در اين آيه كمال مبالغه در باب مراعات احسان والدين شده.

و در سوره لقمان فرموده: وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ حَمَلَتْهُ أُمُّهُ وَهْناً عَلى‌ وَهْنٍ وَ فِصالُهُ فِي عامَيْنِ أَنِ اشْكُرْ لِي وَ لِوالِدَيْكَ إِلَيَّ الْمَصِيرُ وَ إِنْ جاهَداكَ عَلى‌ أَنْ تُشْرِكَ بِي ما لَيْسَ لَكَ بِهِ عِلْمٌ فَلا تُطِعْهُما وَ صاحِبْهُما فِي الدُّنْيا مَعْرُوفاً وَ اتَّبِعْ سَبِيلَ مَنْ أَنابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرْجِعُكُمْ فَأُنَبِّئُكُمْ بِما كُنْتُمْ‌

[1] - اصل:« معروفا».

[2] - اسراء: 23 و 24.