حالات كره قمر ماه بواسطه قرب و بعدش از كره شمس داراى حالات مختلفى است كه ذيلا تشريح مى‌شود:

1- اجتماع: و آن اينست كه كره قمر و شمس در مكان واحدى از منطقة البروج واقع شده بطورى كه از نظر بيننده اگر خطّى خارج شود بهردو مرور مى‌كند، در اينصورت چون بين اهل ارض و خورشيد حائل است لاجرم آنطرفش كه باهل ارض است تاريك بوده و طرفى از آن‌كه بجانب خورشيد است روشن است و از آن به محاق نام مى‌برند.

2- هلال: و آن اينستكه ماه از شمس كمى دور شده و از حالت اجتماع خارج گردد در اين حال مقدار بسيار ناچيزى از آن براى اهل زمين بطور كمانى بس باريك و رقيق روشن نشان داده مى‌شود

3- بدر: و آن اينستكه بتدريج كمان ضخيم‌تر شده و بر جرم درخشان هلال اضافه گشته و پيوسته هرچه از خورشيد دورتر مى‌شود جرم بيشترى از آن براى اهل زمين درخشان و روشن مى‌گردد تا آنكه به مقابله برسد در اينحال عكس اجتماع پيش مى‌آيد، يعنى طرفى كه بجانب اهل زمين است روشن و جانب ديگرش مظلم و تاريك است و سپس از مقابله بتدريج خارج شده و باز بشمس نزديك مى‌شود تا حالت اوّلى يعنى اجتماع برگشته و محاقّ حاصل شود. شكل (23).

خسوف و كسوف‌ كره قمر وقتى با كره شمس در دو نقطه رأس و ذنب اجتماع نمايد بين ما و خورشيد بواسطه ماه حجاب و حائل حاصل مى‌گردد ازاينرو گاهى تمام قرص خورشيد را پوشانيده و در برخى اوقات مقدارى از آنرا ستر مى‌كند اينحالت را كسوف يعنى خورشيدگرفتگى خوانند و اگر ماه در استقبال كره شمس واقع شود يعنى هردو در دو جزء متقابل از فلك البروج واقعشده بنحوى كه فاصله آنها نصف دائره باشد، چون زمين بين آن دو فاصله شده و مانع از روشن گشتن ماه مى‌شود و در اينحال گاه تمام‌