و الواقع بين طرفه و بين اوّل الحمل من الممثّل على التّوالى وسطها فمادامت هابطة ينقص تعديلها من وسطها و مادامت صاعدة يزاد عليه فيحصل على الحالين تقويمها و هو قوس من الثّانية بين اوّل الحمل و طرف الخطّ التّقويمى على التّوالى.

ترجمه: مبحث تعديلات و براى كواكب سيّاره هفتگانه تعديلاتى است كه حركات افلاك خارج مركز و تداوير موجب پيدايش آن است و چون از حيث عدد كمترين آنها تعديل شمس است لاجرم بر خصوص آن اقتصار شده و در اين رساله مختصر فقط بذكر همان مى‌پردازيم.

تعديل شمس تعديل شمس: عبارت است از قوسى از فلك ممثّل كه بين دو طرف خطّ تقويمى و طرف خطّ وسطى قرار گيرد.

خطّ تقويمى: آنستكه از مركز عالم بطرف جانب اعلى خارج شده و بمركز شمس اصابت نموده و از آن مرور نمايد.

خط وسطى: آنستكه از مركز عالم بطرف جانب اعلى خارج شده و بمركز شمس مرور نكند بلكه موازى با خطّى بوده كه از مركز فلك خارج مركز خارج و بمركز شمس اصابت نمايد و آنچه از فلك ممثّل بين طرف اين خطّ و اوّل برج حمل واقع مى‌شود بر توالى موسوم به وسط شمس مى‌باشد.

پس مادامى كه خورشيد از اوج به حضيض هبوط نمايد تعديلش، از وسطش كمتر و ماداميكه بعكس از حضيض به اوج صعود كند بيشتر از آن گردد، پس بر ايندو حال يعنى نقصان تعديل از وسط در حال هبوط و ازديادش بر آن در حال صعود تقويم شمس حاصل مى‌شود پس بايد بگوئيم:

تقويم شمس: عبارتست از قوسى از فلك البروج كه بين اوّل برج حمل و طرف خطّ تقويمى بر توالى قرار گيرد. شكل (22).