تقاطع مى‌كند و دورترين اجزاء اين دائره از دائره معدّل النّهار دو نقطه معروف بنقطه انقلاب صيفى و نقطه انقلاب شتوى مى‌باشد، در نتيجه اين دائره با اين چهار نقطه (نقطه اعتدال ربيعى و خريفى و نقطه انقلاب صيفى و شتوى) بچهار قوس تقسيم مى‌شود كه مدّت طى نمودن خورشيد هريك از اين قوسها را بقدر يك فصل، از فصول چهارگانه مى‌باشد، و بموازات اين دائره دوائر صغارى وجود دارند همچون صغار موازى با معدّل النّهار كه بآنها مدارات عرض گويند.

شرح‌

قوله: الثّانية منطقة البروج: كلمه «منطقة» بكسر ميم و سكون نون در اصل كمربند يعنى ثوب و جامه‌اى را گويند كه انسان بميان و كمر خود مى‌بندد و چون اين دائره از ميان بروج اثنى عشر مى‌گذرد ازاين‌رو باين نام موسوم شده است و بآن فلك البروج و فلك هشتم نيز گويند.

قوله: و تقاطع الاولى على نقطتى الخ: ضمير مستتر در «تقاطع» به دائره فلك البروج راجع است و مقصود از «اولى» دائره معدّل النّهار مى‌باشد، و حاصل مقصود آنستكه اين دائره با معدّل النّهار در دو نقطه تقاطع مى‌كند، يكى را نقطه اعتدال ربيعى و ديگرى را نقطه اعتدال خريفى نامند و فاصله اين دو نقطه با هم بمقدار نيمدائره يعنى 180 درجه است.

و وجه تسميه اين دو بنامهاى يادشده آنستكه خورشيد وقتى بايندو نقطه برسد شب و روز با هم متساوى است، منتهى خورشيد پس از رسيدن بنقطه اعتدال ربيعى بطرف شمال سير نموده ولى بعد از رسيدن بنقطه اعتدال خريفى بجانب جنوب دائره معدّل حركت مى‌كند. شكل (9).

قوله: و ابعد اجزائها عنها نقطتا الانقلابين الخ: ضمير در «اجزائها» به دائره فلك البروج و در «عنها» به دائره معدّل النّهار عود مى‌كند، مقصود آنستكه بعد از تقاطع اين دو دائره با هم قهرا در دو نقطه با هم غايت فاصله و نهايت دورى را پيدا مى‌كنند كه اين فاصله طبق رصد خاقان شهيد كه معروف به رصد الغ‌بيكى است، بمقدار 23 درجه و سى دقيقه و هفده ثانيه مى‌باشد.