«مخرجه» به كسر عائد است.

متن: ثمّ الكسر امّا منطق و هو الكسور التّسعة المشهوره او اصمّ و لا يمكن التعبير عنه الّا بالجزء.

و كلّ واحد منهما امّا مفرد كالثّلث و جزء من احد عشر او مكرّر كالثّلثين و جزئين من احد عشر او مضاف كنصف السّدس و جزء من احد عشر من جزء من ثلاثة عشر او معطوف كالنّصف و الثّلث و جزء من احد عشر و جزء من ثلاثة عشر.

ترجمه:

تقسيمات كسر

كسر يا منطق بوده و آن كسور نه‌گانه مشهور مى‌باشد و يا اصمّ است و از كسر اصمّ بهيچ عبارتى نمى‌توان تعبير كرد مگر به «جزء».

و هريك از ايندو يا مفرد بوده همچون ثلث و جزئى از يازده و يا مكرّر مى‌باشد نظير دو ثلث و دو جزء از يازده جزء و يا مضاف مى‌باشد همچون نصف سدس «يك دوّم يك ششم» و يك جزء از يازده جزء از سيزده و يا معطوف مى‌باشد مانند نصف و ثلث «يك دوّم و يك سوّم» و يك جزء از يازده و يك جزء از سيزده.

شرح‌ در اين عبارت مرحوم مصنّف اقسام كسر را بيان مى‌فرمايد و تفصيل آن چنين است:

كسر يا منطق «بضمّ ميم» است و آن عبارتست از كسور تسعه مشهور بقرار ذيل:

نصف، ثلث، ربع، خمس، سدس، سبع، ثمن، تسع، عشر.

2/ 1 3/ 1 4/ 1 5/ 1 6/ 1 7/ 1 8/ 1 9/ 1 10/ 1

و يا اصمّ است و از آن در اصطلاح حساب بجزء تعبير مى‌كنند.

چنانچه مى‌گويند: