اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 73
شرح: طريق عمل
ابتداء هر
مفردى را در مفرد ديگر ضرب مىكنيم بطوريكه عدد مفردى كه در سمت چپ شكل واقع است
در هركدام از مفردات فوق شكل از جانب چپ ضرب مىنمائيم سپس حاصل ضرب هر مفردى را
در مفرد ديگر در داخل مربّعى قرار مىدهيم كه در محاذات آندو واقع شده باين طرز كه
حاصل را مىنگريم اگر مركّب بود آحادش را در مثلّث تحتانى و عشراتش را در مثلّث
فوقانى قرار مىدهيم.
و اگر مفرد بود
در صورتيكه آحاد باشد فقط در مثلّث تحتانى قرار داده مىشود.
و اگر غير آحاد
بود مثلا از قبيل «10» و «20» و امثال اينها باشد صفر را در مثلّث تحتانى و عدد را
در مثلّث فوقانى قرار مىدهيم.
حال اگر در
مرتبهاى از مراتب مضروب و مضروب فيه صفر بود در صورتيكه اين صفر در عدد فوق شكل
باشد مربّعاتى كه در زير آن صفر واقع هستند بطور عمود تمام بايد خالى از عدد باشند
و اگر صفر در عدد كنار شكل واقع باشد مربّعاتى كه در مقابل آن صفر هستند بطور افقى
بايد از عدد خالى باشند.
بعد از آنكه
حشو (اعداد داخل مربّعات) تمام شد اعداد داخل مثلّثات را باهم باين نحو جمع
مىكنيم:
ابتداء عدد
داخل در مثلّث تحتاني سمت راست را در زير همان مثلّث در تحت شكل قرار مىدهيم.
و اگر عدد
نداشت در زير شكل صفرى قرار مىدهيم و اين عدد يا صفر اوّل مرتبه حاصل ضرب است.
پس از آن اعداد
دو مثلّثى را كه بين دو خطّ مورّب و مايل واقع شدهاند با يكديگر جمع مىنمائيم و
حاصلش را در تحت شكل قرار مىدهيم و اگر هم در مثلّثات صفر بود همان صفر را در تحت
شكل قرار مىدهيم تا اعداد تمام شوند.
متن: مثاله:
هذا العدد
«62374» في هذا العدد «207» و هذه صورة العمل.
اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 73