اوّلا: باهم اختلاف در مقدار داشته باشند.

ثانيا: اگر آنها را با همه جمع كرديم و بعد حاصل جمع را تنصيف نموده نتيجه عدد مفرد باشد يعنى عدديكه مشتمل بر يكمرتبه باشد مانند ضرب «15» در «5» يا «28» در «22» و نظائر آن.

كيفيّت عمل‌

طرز عمل در اينقاعده اينستكه ابتداء ايندو عدد را باهم جمع مى‌كنيم سپس حاصل را تنصيف كرده بعد نصف را در خودش ضرب مى‌كنيم پس از آن مقدار تفاوت بين دو عدد را بدست آورده و آنرا نصف مى‌كنيم بعد حاصلضرب اين نصف را در خودش از حاصل ضرب نصف در نصف اوّلي كم مى‌نمائيم حاصل عدد مطلوب مى‌باشد.

قوله: متفاضلين: يعنى يكى زياد و ديگرى كمتر باشد.

قوله: تجمعهما: ضمير تثنيه به عددين راجع است.

قوله: نصف المجتمع فى نفسه: ضمير در «نفسه» به نصف مجتمع راجع است.

قوله: مضروب نصف التّفاضل بينهما فى نفسه: ضمير در «بينهما» به عددين و در «نفسه» به نصف التّفاضل راجع است.

متن: مثالها:

اربعة و عشرون في ستّة و ثلاثين:

فاسقط من تسعمأة مضروب نصف التّفاضل في نفسه أعني ستّة و ثلاثين فيبقى ثمانمأة و اربعة و ستّون.

ترجمه: مثال‌

در ضرب عدد «24» در «36» از عدد «900» حاصل ضرب نصف تفاضل بين مضروب و مضروب فيه در خودش را كه «36» است كسر كن باقيمانده «864» مى‌شود و اين حاصلضرب دو عدد مزبور مى‌باشد.