اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 52
شرح
در ضرب «12» در
«26» ابتداء عدد 2 را كه آحاد عدد كوچكتر است در تعداد تكرار «10» در عدد بزرگتر
يعنى 2 ضرب مىكنيم آنگاه حاصل يعنى عدد 4 را با عدد بزرگتر جمع كرده حاصل كه
«30» باشد را در «10» ضرب مىنمائيم بعد عدد «2» را در «6» ضرب كرده حاصل آن يعنى
«12» را با عدد مبسوط «300» جمع مىكنيم مجموع «312» مىشود و اينعدد حاصلضرب «12»
در «26» مىباشد.
متن: قاعدة.
كلّ عدد يضرب
في خمسة عشر او في مأة و خمسين أو في الف و خمسمأة فزد عليه نصفه و ابسط الحاصل
عشرات او مآت او الوفا و خذ للكسر نصف ما اخذت للصّحيح.
ترجمه:
قاعده ضرب
اعداد در پانزده و صد و پنجاه و هزار و پانصد
هر عددى كه در
«15» يا «150» و يا «1500» بخواهى ضرب كنى مىبايد نصف آنرا بر آن افزوده و سپس
حاصل را به عشرات يا مآت و يا الوف بسط دهى و براى كسر نصف آنچه براى عدد صحيح اخذ
كردى، اخذ بنما.
شرح اينقاعده
مربوط است به ضرب هر عددى كه بخواهيم آنرا در «15» يا «150» و يا «1500» ضرب كنيم
و آن اينستكه:
عدد مضروب يا
داراى نصف صحيح بدون كسر هست مانند «14» و «16» و يا نيست مانند «13» و «15» و
«17».
اگر از قبيل
قسم اوّل باشد قاعده اينستكه:
ابتداء آنرا
بدو تقسيم مىكنيم آنگاه نصف را با خودش جمع كرده پس از آن
اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 52