«4» به «20» خمس است همين نسبت را عدد «1» با «5» دارد يا عدد «5» به «20» ربع است كه همين نسبت را «1» با «4» دارد و از اينجا معلوم مى‌شود كه عدد واحد چه مضروب باشد و چه مضروب فيه اثرى در ضرب ندارد.

زيرا از ضرب واحد در عددى و يا بالعكس عدد ثالثى بدست نمى‌آيد و لذا مى‌توان گفت:

همين امر از شواهد عدد نبودن واحد است و اطلاق عدد بر آن مجازيست.

قوله: و هو تحصيل الخ: ضمير «هو» به ضرب راجع است.

قوله: احد المضروبين اليه: ضمير در «اليه» به عدد راجع است.

قوله: لا تأثير له فى الضّرب: ضمير در «له» به واحد راجع است.

متن: و هو ثلاثة:

مفرد فى مفرد او في مركّب او مركّب فى مركّب.

ترجمه:

اقسام ضرب‌

ضرب بر سه قسم است:

مفرد در مفرد، مفرد در مركّب يا مركّب در مركّب.

شرح‌ ضرب بر سه قسم است:

1- ضرب مفرد در مفرد.

2- ضرب مفرد در مركّب.

3- ضرب مركّب در مركّب.

مقصود از مفرد عددى است كه داراى يكمرتبه فقط باشد مانند:

3، 5، 8 و 10، 20، 50 و 100، 300 و 1000.

و مركّب عددى است كه بيش از يكمرتبه داشته باشد مانند:

12 و 23 و 106 كه اين اعداد دو مرتبه يا بيشتر دارند.