اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 35
منتقل شده «7» را از «9» كه بجاى صفر گذارده بوديم كم مىكنيم باقيمانده
كه «2» باشد در زير آن رسم مىكنيم بعد عدد «1» را از «1» كم كرده باقى چيزى
نمىماند پس حاصل تفريق در اين مثال «26» مىشود.
و امّا مثالى
را كه مرحوم مصنّف آورده است:
ابتداء عدد «3»
را از محاذى خود كه عدد «2» باشد تفريق مىكنيم چون ممكن نيست از مرتبه عشرات
واحدى را اخذ كرده در پهلوى «2» قرار مىدهيم پس «2» به «12» مبدّل مىشود و «7»
كه مرتبه عشرات است به «6» مبدّل مىگردد سپس «3» را از «12» تفريق كرده حاصل را
كه «9» باشد در زير خطّ عرضي مىنويسيم آنگاه «5» را كه مرتبه بعدى است از «6» كه
عدد فوقست كم مىكنيم و همچنين تا پايان عمل فلذا حاصل عدد «2119» مىشود.
متن: و لك
الابتداء من اليسار هكذا.
ترجمه: و
مىتوانى از جانب چپ آغاز كنى باين نحو:
شرح: طرز
دوّم
و امّا طرز
دوّم اينستكه از طرف چپ شروع مىكنيم مثلا در مثال مذكور بعد از اينكه اعداد را در
جدول قرار داديم عدد «5» را از «9» كم كرده حاصل را كه «4» باشد در زير آن قرار
داده سپس عدد «6» را از عدد فوقش كه «3» باشد تفريق مىكنيم چون ممكن نيست واحدى
از مرتبه قبلى اخذ كرده و پهلوى آن قرار مىدهيم باقيمانده «13» مىشود لذا عدد
واحد را از «4» كه باقيمانده قبلى بود كم كرده «4» را محو كرده و «3» را اثبات
مىكنيم آنگاه حاصل تفريق «6» از «13» را كه «7» باشد در زير مىنويسيم سپس 9 را
كه مرتبه بعدى است از «5» تفريق مىكنيم چون ممكن نيست عدد واحد را از مرتبه قبلى
اخذ كرده پهلويش قرار داده لذا مبدّل به «15» مىشود آنگاه از حاصل قبلى واحد را
كم كرده پس «7» را محو
اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 35