فهى باقية على عدم انحلال من قديم الزّمان و مستصعبة على سائر الاذهان الى هذا الآن.

و قد ذكر علماء هذا الفنّ بعضها في مصنّفاتهم و اوردوا شطرا منها في مؤلفّاتهم تحقيقا لاشتمال هذا الفنّ على المستصعبات الآبيات و افحاما لمن يدّعي عدم العجز في الحسابيّات و تحذيرا للمحاسبين من التزام الجواب عمّا يورد عليهم منها و حثّا لاصحاب الطّبايع الوقّادة على حلّها و الكشف عنها.

و انا اوردت في هذه الرّسالة سبعة منها على سبيل الانموذج اقتداء بمنارهم و اقتفاء لآثارهم و هى هذا.

ترجمه و شرح:

خاتمه‌

براى ارباب رياضى مسائلى در اين فنّ پيش آمده كه در حلّ آنها هرچه فكر كرده و اعمال نظر نموده‌اند و بجهت پرده برداشتن از رخسار آنها بهر حيله‌اى كه متوسّل شده‌اند و بهر وسيله‌اى كه چنگ زده‌اند راهى را نيافته و قادر بر حلّ آنها نشده‌اند.

فلذا اينمسائل از قديم الايّام در بوته ابهام و اجمال باقى مانده و تا باين زمان از آنها بمسائل مستصعبه و مشكله نام مى‌برند.

و برخى از اينمسائل را علماء رياضى در كتب مصنّفه و مؤلّفه خود متذكّر شده‌اند و غرضشان از اين تذكّر چهار امر است:

1- تذكّر دهند كه در اين فنّ مسائلى است كه آبى و غير مأنوس از اذهان مى‌باشد.

2- كسانى را كه در اين علم ادّعا مى‌كنند همه مسائل را مى‌توانند حلّ نمايند و عجر در آنها راه ندارد مفخم نمايند.

3- هشدار دادن باهل حساب كه هر مسئله‌اى را از ايشان مى‌پرسند ملتزم بجواب آنها نباشند.

4- تحريص و وادار كردن اشخاصى را كه طبعى وقّاد و ذهنى حديد هستند بر حلّ امثال اينمسائل.