اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 243
مثلا عدد «9» را در «3» ضرب كرديم «27» شد بعد «9» را به «3» تقسيم كرديم
«3» شد بعد «27» را در «3» ضرب نموديم حاصل كه «81» باشد با مجذور «9» مساويست.
تذكّر: عجب است
از مرحوم فاضل جواد رضوان اللّه عليه كه در شرح عبارت متن را ابتداء چنين تفسير
مىكند:
هر عدديكه در
عدد ديگر ضرب شود پس از آن حاصل ضرب را بر مضروب تقسيم كنيم الخ.
بعد در مقام
اشكال مىفرمايد:
اينقاعده عام
نيست زيرا در ضرب «4 و 3» و نيز «5 و 4» تخلّف دارد بعد مىفرمايد در كتب حساب
بجاى عبارت ماتن چنين است:
كلّ عدد ضرب في
عدد آخر تارة و حصل حاصل و قسّم عليه اخرى و خرج خارج الخ.
تمام شد عبارت
مرحوم فاضل در شرح و بنظر مىآيد كه عبارت ماتن هم ظهور ابتدائى در همين معنى
داشته باشد و اشكال بايشان متوجّه نباشد و اللّه اعلم بالصّواب.
متن: الحادية
عشر:
التّفاضل بين
كلّ مربّعين يساوي مضروب جذريهما في تفاضل الجذرين.
مثالها:
التّفاضل بين ستّة عشر و ستّة و ثلاثين عشرون و جذراهما عشرة و تفاضلهما إثنان.
ترجمه و شرح:
قاعده يازدهم
مقدار تفاوت
بين مربّع دو عدد مساويست با حاصل ضرب جذرين در مقدار تفاوت بين آندو جذر.
مثلا تفاوت بين
«16» كه مربّع «4» است و «36» كه مربّع «6» مىباشد «20» است كه اگر تفاوت بين دو
جذر را كه عدد «2» است در هركدام از جذرين ضرب نمائيم و حاصل ضربها را باهم جمع
كنيم با اين مقدار مساويست زيرا
اسم الکتاب : اللباب (شرح فارسی بر خلاصه الحساب شيخ بهائى) المؤلف : ذهنی تهرانی، سید محمد جواد الجزء : 1 صفحة : 243