اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 81
68/ 3 حكيم طوسى قدس سره گويد: محققان آنان
هم عقيده ما هستند، زيرا همگى قايل به استناد تمامى موجودات به اول (تعالى) هستند
نه به وسايط، و همگى قايلاند كه علم تام به علت مستلزم علم تام به تفاصيل
معلولهاى آن علت است. و نيز روشن است كه درستى ازلى بودن تعلقات علم و ديگر صفات
او بستگى به ظهور آنچه كه به حسب آن (لحظه) مخصوص او ظاهر مىشود دارد.
69/ 3 حكيم طوسى قدس سره گويد: داناى به مكانها اگر مكانى نباشد؛
داناى به اين امر است كه هر جا گيرى در چه جهتى از ديگرى قرار دارد و چگونه از آن
به ديگرى اشاره مىشود و مسافت بين آن دو چه قدر است؟ و هيچ نسبتى از اين نسبتها
براى خود او حاصل نيست- چون غير مكانى است- همينطور داناى به زمانها- اگر خود
زمانى نباشد- نسبت هر زمانى را مىداند كه با زمانى ديگر چه نسبتى دارد و چه مقدار
زمان بين آن دو موجود است، و هيچ نسبتى از آن دو به زمانى كه آن زمان در احاطه
داناى به زمان است حاصل نيست؛ به اين معنى كه اين گذشته و ديگرى تا حال حاصل نشده،
بلكه تمام زمانىها همراه با نسبت و ترتيب آنها نزد او حاضر است. پايان سخن او.
70/ 3 اين مسائل با همه اشتمالش بر علوم فراوان و اساس آن بر اين كه
فيض جز از جانب حق متعال نيست از سخنان حضرت شيخ قدس سره در تفسير و مفصحه و يا
هاديه برداشت شده است.
فصل سوم در اين كه شئى آنچه را كه به تمام وجه با خود مشابهت
داشته باشد نتيجه نمىدهد
وگرنه وجود از هر جهت تكرر مىيافت و اين تحصيل حاصل بود و از حكيم
اين كار محال است به واسطه خالى بودنش از فايده و نوعى بيهوده كارى بودن است و
خداوند از اين برتر و والاتر است 71/ 3 تأييد و يارى اين سخن
اين كه: اصل زمان كه همان اسم «الدهر» است حقيقتى نسبى است كه مانند ديگر نسبتهاى
اسمائى معقول بوده و احكام آن (اسم دهر) در هر عالمى
اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 81