اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 756
308/ 5 سپس گوييم: اتحاد و امتياز نسبت به
دو ثابت ثابتاند نه به واسطه جعل، بلكه خداوند به واسطه مشيّتش مىگيرد و حكم جمع
و سلطنت وحدت را آشكار مىكند و بسط مىدهد و حكم امتياز ذاتى و تفصيل پنهان پيشين
در احديت جمع را ظاهر مىسازد، و اين بدان جهت است كه قبض و گرفتن در صفات حق
عبارت است از ميلش بگرفتن آنچه كه بدان كليّت قوام كار و بازداشتش از گسترش و پخش
مىباشد، مانند گرفتن آب و هوا كه قائم به درختاند از پخش در اجزاى آن؛ و نگه
داشتن نفس از پخش به واسطه قوايش در خواستهاى آن؛ و باز داشتن مال از به جا آوردن
نيازها- از روى بخل- و بسط عبارت است از ميلش به پخش كردن آنچه كه بدان قوام كار
در تمام اين امور مىباشد.
309/ 5 در نفحات گويد: سزاوارست كه دانسته شود بيان غلبه مناسبت در
مواد مثالى ممكن است، ولى در استعدادها- با فيض مقبول صادر از حق تعالى- غير ممكن
است، براى اين كه اين امر از اسرار الهى است كه جز كاملان را امكان آگاهى بر آن
نيست، و با داشتن آگاهى اجازه آشكار كردن آن را بر مردمان- مطلقا- ندارند.
310/ 5 و در جاى ديگر از نفحات گويد: اسماء منسوب به احوالاند و
احكام تابع احوالاند و احوال به حسب استعدادهاى حقايق متبوع تعيّن مىيابند،
استعدادها چيزى را پيروى نمىكنند و موقوف بر چيزى و معلّل به چيزى غير خودشان
نيستند، ولى جزئى آنها تابع كلى آنها كه بر وجود عينى پيشى دارد مىباشند، پايان
سخن حضرت شيخ قدس سره.
311/ 5 سپس گوييم: سلطنت وحدت كه بدان اشاره شد به حسب بزرگى جمعيت
است و آن (بزرگى جمعيت) به حسب احاطه و فراخى دايره حكم و فراگيرى تعلق مىباشد،
بنابراين هر جمعيتى كه اندماج و در آمدنش همراه احاطه تمامتر باشد و يكى كردنش
قوىتر- يعنى متصف به احديت فراگير باشد- سلطنتش قوىتر و حكمش از جهت نفوذ
سريعتر مىباشد، و هر جمعيّتى كه اندماج و درآمدنش و يكى كردنش كمتر باشد و يا
شبيه به تفصيل باشد، سلطنتش ضعيفتر و اثرش ديرتر است.
312/ 5 و اما ادب لازم براى عارف مشاهد در توجه به سوى حق و پرستش
(حقيقى) او اين است كه «ربّ» حالش و وقتش را از اسماء الهى و حقايق كونى دنبالهرو
او بداند كيست
اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 756