اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 482
مظاهر كونى ظاهر گشت، به مجموع تأثير حركت
عرش ظاهرى اضافه و نسبت داده مىشود، چون آن صورت حركت تجلى حبّى است كه دورى
(گردشى) و پاك بوده و طالب قابليات است و به زبان استعدادهاى آنها- آنچه را كه
بدان كمالات ممكنى آنها آشكار مىشود- درخواست مىكند، لذا در صورت آنها خاصيت و
ويژگى (استعداد) آنها ظاهر مىشود و سپس صورت آن (عرش) در صورت كرسى اثر
مىگذارد، و همينطور از روح آن (عرش) كه قلم است روح كرسى ظاهر مىشود؛ و آن نفس
كلّ است كه عبارت از لوح محفوظ مىباشد، و همينطور از حركتش؛ حركت دورى آن
(كرسى)- به واسطه اين كه مانند آن بسيط است- ظاهر مىشود.
583/ 4 حضرت شيخ قدس سره در تفسير گويد: عرش كه مظهر وجود مطلق و
همانند قلم و صورت اسم «محيط» است ظاهر شد و سپس كرسى كه مظهر موجودات متعيّن- از
آن جهت كه متعيّناند- و همانند لوح محفوظ است (نسبت به قلم) ظاهر گشت.
584/ 4 شيخ اكبر رضى الله عنه در كتاب عقلة المستوفز گويد: اولين
صورتى كه هباء را قبول كرد صورت جسم مطلق بود و آن درازا و پهنا و ژرفا بود،
درازيش از عقل و پهنايش از نفس و ژرفائيش خالى بودن تا مركز بود كه عبارت از جسم
كل باشد، و اوّلين شكلى را كه پذيرفت؛ شكل كروى بود كه همان فلك است، پس آن را عرش
ناميد و به اسم «رحمان» بر آن استيلا و غلبه يافت، استيلايى كه شايسته و در خور او
است- بدون تشبيه و چگونگى- و آن اوّلين عالم تركيب است و استيلاى او بر آن از
«عما» است و آن عرش حيات است و عرش نسبى؛ كه وجودى جز به واسطه نسبت ندارد، و
خداوند حاملان آن را در روز قيامت هشت قرار داد و امروز چهاراند.
585/ 4 نخستين بر صورت اسرافيل است و دومين بر صورت جبرائيل و سومين
بر صورت ميكائيل و چهارمين بر صورت رضوان (خازن بهشت) و پنجمين بر صورت مالك (خازن
دوزخ) و ششمين بر صورت آدم و هفتمين بر صورت ابراهيم و هشتمين بر صورت محمد 6 و عليهم اجمعين، و اين صور مقامات آنان است نه صور نشآت ايشان.
اسم الکتاب : ترجمه مصباح الانس ابن فناري (شرح مفتاح الغيب صدرالدين قونوى) المؤلف : خواجوي، محمد الجزء : 1 صفحة : 482