و گفته‌اند چون بنده اندر دنيا زاهد گردد خداى فريشته بر دل وى موكّل كند تا اندر دل وى حكمت روياند.

يكى را گفتند اندر دنيا چرا زاهد شدى؟ گفت از آنك او در من زاهد شد[1].

احمد بن حنبل گويد زهد بر سه قسمت باشد: زهد بود اندر حرام و آن زهد عام بود و ديگر دست بداشتن فضول و آن زهد خاص است، سديگر دست بداشتن از آنچه ترا از خداى مشغول كند و آن زهد عارفانست.

[از استاد ابو على [دقّاق‌] شنيدم رحمه اللّه يكى را گفتند اندر دنيا زاهد چرا شدى؟ گفت زيرا كه پيشتر او اندر من زاهد شد ننگ داشتم در اندكى رغبت كردن‌[2]].

يحيى بن معاذ گويد دنيا چون عروسى است جوينده او مشاطه اوست‌[3] و زاهد اندرو (چون كسى بود كه) روى وى سياه كند و موى وى بكند و جامه وى بدرد و عارف بخداى مشغول بود و با سوى وى ننگرد.

جنيد گفت سرى گويد كارهاى زهد همه بر دست گرفتم و هرچه خواستم ازو بيافتم مگر زهد اندر مردمان كه بدان نرسيدم [و طاقت نداشتم‌].

نصر آبادى گويد خون زاهدان برهانيد[4] و خون عارفان بريخت‌[5].

حاتم اصمّ گويد زاهد كيسه را بگدازد پيش از نفس و متزهّد نفس بگدازد پيش از كيسه.

فضل بن عياض گويد خداى همه شرها در خانه نهاد [و قفل بر وى نهاد] و كليد او دوستى دنيا كرد و همه خيرها اندر خانه نهاد و زهد كليد او كرد.

[1] - مب: زاهد شد مرا نيك آمد( ظ: نيامد) از طلب كردن او از وى دست بداشتم.

[2] - مب: ندارد.

[3] - مب: ماشطه ويست.

[4] - مب: بگذاشتند.

[5] - مب: بريختند. متن عربى: الزهد حقن دماء الزاهدين و سفك دماء العارفين.