اسم الکتاب : تحف العقول ت حسن زاده المؤلف : ابن شعبه حرّاني الجزء : 1 صفحة : 605
زيرا آنان از جانب او گماشته شدهاند نه اينكه گماشته
فرمانروا باشند. مانند باربرى كه بار معيّنى را با مزد معيّن به جاى معيّنى حمل
مىكند و فرق نمىكند كه اين بار را كه حمل آن امرى است جايز، خود حمل نمايد يا
برده يا چهار پايش يا شخص ديگرى اجير كند كه اين حمل بار را خود يا برده يا
خويشاوند يا مزدور او به عهده گيرد. اينها راههاى اجاره است كه براى همه مردم حلال
است هر كه مىخواهد باشد: شاه يا بازارى يا كافر يا مؤمن. اجاره او حلال است و كسب
درآمد از اين راهها مشروع مىباشد.
و اما صورتهاى حرام
اجاره، مانند آن كسى كه براى حمل چيزى كه خوردن و نوشيدن و پوشيدن آن بر او حرام
است، خود را اجير ديگرى كند يا خود را براى ساختن آن چيز يا حفاظت آن يا پوشيدنش
اجير نمايد، يا به تخريب مساجد پردازد يا كسى را به ناحقّ بكشد يا تصاوير و بتها و
سازها و تارها و شراب و خوك و مردار و خون را حمل نمايد، يا چيزى از وجوه فساد كه
از غير جهت اجاره بر او حرام باشد مرتكب شود. هر چيزى كه به دليل خاصى براى او نهى
شده باشد، اجير شدن در آن يا براى آن يا به قسمتى از آن يا براى تمامى آن، حرام
است مگر براى كسى كه ديگرى را به اجير گرفته منفعتى داشته باشد مانند آن كسى كه
اجير شود تا مردارى را از جايى بردارد تا خود و ديگران را از بوى زننده آن راحت
نمايد و مسائلى از اين قبيل. فرق ميان ولايت [سرپرستى امور حكومتى] و اجاره، با
اينكه هر دو در برابر دريافت مزد كار انجام مىدهند، اين است كه معنى ولايت آن است
كه انسان براى حكمران يا كارمندان او كار مىكند و امر شخص ديگر را كه مسئول اوست
به انجام مىرساند و تصدّى امور و تسلّط و اجراى امر و نهى، جانشين مسئول خود
مىشود تا اين سلسله مراتب برسد به رئيس يا جانشين وكيلان او در امر او و تقويت او
با يارى رساندن به او و تحكيم حاكميّت او و گرچه دونپايهترين كارمند به شمار
مىآيد ولى با اين همه باز او فرمانرواى كسى است كه متصدّى كار اوست و در حكم
فرمانروايان بزرگ مىباشد كه متصدّى كار مردمند كه هر كه دلشان بخواهد بكشند و هر
چه ظلم و فساد خواهند علنى انجام دهند.
اسم الکتاب : تحف العقول ت حسن زاده المؤلف : ابن شعبه حرّاني الجزء : 1 صفحة : 605