چه قدر ناخوشايند است آنچه نزد اوست از كيفرها، دوزخ، نفوذ ناپذيرى، قدرتمندى و مجازات شديد. هر كس در سايه طاعت خدا به پيروزى دست يافت كرامت الهى را برگزيده و هر كه پيوسته به معصيت خدا پرداخت انتقام سخت او را خواهد چشيد. و آنجاست خانه سرانجام.

از سخنان أمير المؤمنين على 7 به كميل بن زياد

پس از ذكر پاره‌اى از مطالب، فرمود: همانا اين دلها ظرفهايى هستند كه بهترين آنها نگهدارترين‌شان است. [پس‌] هر چه مى‌گويم از من به خاطر سپار! مردم سه گونه‌اند: دانشمند ربّانى، دانشجوى راه رستگارى و فرومايگانى كه مگس‌وار از پى هر بانگى مى‌روند و با وزش هر بادى تغيير جهت مى‌دهند، از فروغ دانش بهره‌ور نشده‌اند تا راه به جايى برند و به ستونى استوار پناه نياورده‌اند تا نجات يابند.

اى كميل! علم بهتر است از ثروت؛ علم تو را پاسدارى كند و تو بايد ثروت را پاسدارى نمايى. مال و ثروت در اثر خرج و هزينه كردن نابود مى‌شود و حال آن كه، علم با پخش و بخشش رو به افزايش مى‌گذارد. علم حاكم است و مال محكوم.

اى كميل بن زياد محبّت دانشمند كيش مردم است كه بايد بدان گردن نهاد و در سايه علم، آدمى در زندگيش بندگى را و پس از مرگش ياد نيك را به دست آورد. سود مال با نابودى اصل مال از بين مى‌رود. مال اندوزان با آن كه به ظاهر زنده‌اند ولى مرده‌اند، دانش‌ورزان چندان كه روزگار پايد، ماندگارند.

وجود جسمانى آنها از بين مى‌رود ولى آثار [علمى و معنوى‌] آنان در دلها مى‌ماند. هان! به راستى در اينجا- اشاره به سينه خود فرمود- دانش سرشارى است كه دانش اندوزانى براى آن نيافتم. بلى، يكى را يافتم كه نيكو در مى‌يافت ولى قابل اعتماد نبود؛ زيرا ابزار دين را وسيله دست يافتن به دنيا قرار مى‌دهد و از حجّتهاى خدا به ضرر دوستان او كمك مى‌گيرد و از نعمت‌هاى خدا براى نافرمانى او يارى مى‌جويد يا كسى كه سر سپرده حقّ‌مداران است امّا بينش و تيزهوشى لازم را ندارد تا رمز و راز علم را دريابد، نخستين شبهه‌اى كه به دل او راه يابد، شك و ترديد در دل او شعله‌ور گردد. بار خدايا! نه اين سزاوار است نه آن! يا كسى كه شيفته لذّت و اسير شهوت است و يا آن كه آزمند