و اگر نعمتى تازه بر او رسد، فخر و شكوه او را فراگيرد. و اگر مالى به دست آرد، بى‌نيازى وى را به سركشى كشاند و اگر به فقر دچار آيد، به بلا افتد و اگر مصيبتى به او رسد، بيتابى رسوايش گرداند و اگر گرسنگى او را بيازارد، ناتوانى وى را از پاى درآورد و اگر پرخورى نمايد، پرى شكم زيانش رساند؛ پس هر گونه كوتاهى به او زيان رساند و اگر زياده‌روى كند، مايه تباهى‌اش باشد. اى مردم! هر كس كم تلاش كرد، خوار گشت و هر كس بخشش نمود، سرور گشت. هر كس مالش بسيار شد، رياست يافت. هر كس بيشتر حلم ورزيد، شرافتمند گشت. هر كس در ذات الهى فكر نمايد، زنديق شود.

هر كس چيزى را بسيار انجام دهد به آن معروف شود. هر كس بسيار شوخى كند سبك شود. هر كس بسيار خندد، هيبت او از دست برود. اصالت خانوادگى براى شخص بى‌ادب سودى ندارد. همانا بهترين كار، حفظ آبرو با صرف مال است. نشست و برخاست كردن با جاهل كار عاقلانه نيست. هر كس با شخص جاهل مجالست نمايد آماده جرّ و بحث باشد. نه هيچ ثروتمندى به خاطر ثروتش مى‌تواند از چنگال مرگ نجات يابد و نه هيچ فقرى به خاطر فقرش مى‌تواند از دست آن در امان باشد.

اى مردم! به راستى براى دلها، گواهانى است كه نفس را از راه اهل تفريط مى‌گردانند. تيزهوشى براى دريافت اندرزها، نفس را به خوددارى از اشتباه فرا مى‌خواند. براى دلها، خاطره‌هاى هوس انگيزى است كه عقل آنها را دور مى‌سازد و از آنها نهى مى‌نمايد. در آزمايش‌ها، دانش تازه‌اى است. عبرت‌گيرى به راه راست كشاند. براى ادب كردن خود همين بس آنچه را كه از ديگرى بد مى‌دارى [از آن اجتناب نمايى‌]. برادر مؤمنت همان حقّ را بر تو دارد كه تو بر او دارى. هر كس تنها به رأى خود بسنده نمايد، خود را به مخاطره اندازد. چاره انديشى پيش از پرداختن به كارى، تو را از پشيمانى ايمن مى‌گرداند. هر كه از آراى گوناگون استقبال نمايد، مواضع خطا را بشناسد. هر كه از سخن زيادى خوددارى نمايد، خردها رأى او را عادلانه دانند. هر كه شهوت خود را مهار نمايد، قدر و مرتبه‌اش را نگاه دارد. هر كه جلوى زبان خود را بگيرد مردم از او آسوده باشند و او به حاجت خود دست يابد.

در دگرگونى‌هاى روزگار، گوهر مردان مى‌شود پديدار. روزگاران، اسرار نهان را بر تو نمايد عيان. كسى كه در تاريكى غوطه‌ور است از درخشش رعد و برق سودى نبرد. هر كس به حكمت شناخته شود، به ديده وقار و شكوه در او نگرند.