اى مردم! همانا در آدمى ده خصلت است كه زبانش آنها را آشكار مى‌سازد: زبان گزارشگر نهان است، قاضى است كه به دعواها و اختلافات فيصله مى‌دهد، سخنگويى است پاسخگو، واسطه‌اى است كه به وسيله آن مشكل برطرف مى‌شود، وصف گويى است كه با آن اشياء شناخته مى‌شود، فرماندهى است كه به كار نيك فرمان مى‌دهد، پندگويى است كه از زشتى باز مى‌دارد، تسليت گويى است كه غم‌ها به آن آرام مى‌گردند، ستايشگرى است كه كينه‌ها به آن برطرف مى‌شوند و دلنوازى است كه گوشها از آن لذّت مى‌برد. اى مردم! آن كه سخنش حكمت آميز است خاموشيش سود ندارد، همان گونه كه سخن گفتن جاهلانه را سودى نيست.

اى مردم! بدانيد هر كس اختيار زبان خود را نداشته باشد، پشيمان مى‌شود. هر كس خود را به آموختن وادار ننمايد نادان ماند و هر كس بردبارى را به خود تحميل ننمايد به آن دست نمى‌يابد. هر كس مهار نفس خود را نكشد عاقل نيست و هر كس عاقل نباشد، خوار گردد و هر كس خوار گردد مورد احترام قرار نمى‌گيرد. هر كس تقوى پيشه نمايد نجات يابد. هر كس مالى را به ناحقّ به دست آورد در مواردى خرج خواهد كرد كه اجرى ندارند.

هر كس در حالى كه هنوز خوشنام است دست از كار ناشايست برندارد، [بعد از اطلاع مردم‌] در اثر سرزنش مجبور به ترك خواهد شد. هر كس در حال نشسته [راحتى‌] بخشش نكند، در حال ايستاده [دشوارى‌] از او دريغ خواهد شد. هر كس بخواهد به ناحق عزّت يابد، خوار گردد. هر كس با حقّ سرسختى نمايد [سرانجام‌] خسته شود. هر كس دين را نيكو آموزد مورد احترام واقع شود. هر كس بزرگى فروشد كوچك گردد و هر كس احسان ننمايد ستوده نشود. اى مردم! همانا مردن بهتر است از با خوارى زيستن، سخت كوشى بهتر است از راحت‌طلبى، حساب خود را داشتن بهتر است از كيفر كشيدن، قبر بهتر است از فقر، تهى چشمى بهتر است از بسيار نگاه‌ها. روزگار [دو روز است‌]: روزى با توست و روزى در برابر توست، پس در هر دو حال شكيبايى پيشه كن كه به آن دو امتحان خواهى شد.

اى مردم! شگفت انگيزترين چيزى كه در انسان است دل اوست كه مايه‌هاى حكمت و مايه‌هاى ضدّ آن را دارد، پس هر گاه اميدوارى به او روى آورد، آزمندى خوارش مى‌سازد و اگر آزمندى به او روى نهد حرص تباهش كند و اگر نوميدى بر آن دست يابد، تأسف آن را بكشد و اگر خشمش بگيرد برآشوبد و اگر به خرسندى نيك بخت شود، عنان خويشتندارى از دست بدهد و اگر ترس او را فراگيرد، اندوه او را مشغول گرداند و اگر آسودگى خاطر بسيار يابد، غفلت او را بربايد.