سخنرانى أمير المؤمنين على 7 معروف به «خطبه وسيله»

(آنچه از اين سخنرانى مناسب اين كتاب بود ذكر كرديم نه بيشتر) سپاس خدايى را كه پندارها را از اينكه به چيزى جز وجود او دست يابند در بند كرده و همه خردها را از اينكه در باره ذات او خيال پردازى نمايند در پرده نگهداشته است؛ زيرا از همانندى و هم شكلى بر فراز است؛ بلكه او همان هستى محض است كه در حقيقت ذاتش تفاوتى نيست و در صفات كمالش به جزء جزء شدن بخش پذير نيست. از همه چيز جداست نه به وسيله فاصله مكانى و در همه چيز اندر است نه بر وجه آميختگى با آنها. دانش او به ابزار نيست، دانش او به خود ذات است. ميان او و معلوم او، واسطه‌اى وجود ندارد كه به وسيله آن به معلوم خود دانا شده باشد. اگر گفته شود «بوده» به اين معنى است كه وجودش ازلى است و اگر گفته شود «هميشه هست» به اين معنى است كه نيستى در او راهى ندارد؛ پس منزّه و متعالى باد خدا از گفته آن كه جز او را پرستد و معبود جز او گيرد. او را سپاس گوييم، چنان سپاسى كه از آفريدگانش براى خود پسندد و پذيرش آن را بر خود لازم شمارد. گواهى مى‌دهم كه هيچ معبودى جز او نيست. يكتا و بى‌شريك است و گواهى مى‌دهم كه محمّد 6 بنده و فرستاده اوست؛ دو گواهى‌اند كه گفتار را برفرازند و كردار را گران سنگ سازند. هر ميزان عملى كه اين دو گواهى در آن نباشد سبك گردد و هر ميزان عملى داشته باشد سنگين شود. در سايه اين دو گواهى، كاميابى به بهشت و رهايى از دوزخ و عبور از صراط امكان پذير باشد. به وسيله اين گواهى‌ها، به بهشت درآييد و با نماز به رحمت دست يابيد؛ پس بر پيامبرتان بسيار صلوات فرستيد: «خدا و فرشتگانش بر پيامبر درود مى‌فرستند. اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، بر او درود فرستيد و به فرمانش به خوبى گردن نهيد». [سوره احزاب (33)، آيه 56].

اى مردم! همانا، هيچ شرافتى برتر از اسلام نيست و نه كرامتى ارجمندتر از پرهيزگارى و نه پناهگاهى محكم‌تر از خويشتندارى و نه شفاعت‌كننده‌اى كارسازتر از توبه و نه جامه‌اى زيباتر از عافيت و نه حفاظى نفوذ ناپذيرتر از سلامتى هيچ ثروتى نيكوتر از خرسندى و قناعت، فقر زدايى ننمايد و هر كه به گذران روزانه بسنده كند، آسايش خود را فراهم آورد. تمايل به دنيا كليد رنج است. مال اندوزى مركب ناراحتى است.