شهرت او بمفيد بمناسبت مناظره‌اى بوده كه با يكى از رجال اهل سنت نمود. چنانچه پس از اين اشاره خواهيم كرد.

عقيده دانشمندان:

علامه حلى در بخش اول از خلاصه مى‌نويسد من اجل مشايخ الشيعة و رئيسهم و استادهم و كل من تأخر عنه استفاد منه و فضله اشهر من ان يوصف في الفقه و الكلام و الرواية اوثق اهل زمانه و اعلمهم، انتهت رئاسة الامامية في وقته اليه و كان حسن الخاطر دقيق الفطنة حاضر الجواب.

ابن النديم بعنوان ابن المعلم او را چنين ميستايد. في عصرنا انتهت رئاسة متكلمى الشيعة اليه مقدم في صناعة الكلام على مذهب اصحابه دقيق الفطنة ماضى الخاطر شاهدته فرأيته بارعا.

بالجمله شيعه و سنى او را بعظمت و دانش و رياست و بزرگوارى ستوده‌اند.

اساتيد و مشايخ:

مفيد اصلا از مردم عكبرى بر وزن مرتضى كه از توابع بغداد و در فاصله ده فرسخى آن واقع شده بوده از آنجا باتفاق پدرش براى كسب كمال به بغداد آمده و بحوزه درس ابو عبد اللَّه جعل بضم جيم و فتح عين متوفى 369 كه از افاضل دانشمندان بوده حضور يافته و چندى از محضر نامبرده استفاده كرده و پس از او بمحضر ابو ياسر حضور مى‌يافته و چون او گاهى از اوقات از عهده اعتراضات و پاسخ آنها برنمى‌آمده معظم له را بمجلس على بن عيسى رمانى كه از متكلمين بنام عصر بوده هدايت نموده و بالاخره نامبرده تمام محاضر و اساتيد عصر را درك كرده تا مقامات علم و دانش را از هر لحاظ حائز شده و باخذ اجازه هدايت و روايت از دانشمندان شيعه و سنى نائل آمده.

و مشايخ وى علاوه بر ابو عبد اللَّه جعل عبارتند از شيخ جعفر بن قولويه كه بيشتر اوقات روايات وى مستند بايشانست و شيخ صدوق و ابو غالب زرارى و احمد بن محمد بن وليد و ديگران.

شاگردان:

و در آن وقت كه خورشيد تابان علم و كمال وى آسمان علم و دانش را منور ساخت از همه جا طالبان دانش بجانب وى كوچ كرده و بر آستان فضل و كمال او عاكف شده و رجال نامى كه هر يك گوى سبقت را از اقران خود ربوده و آثار و مآثرشان براى هميشه مورد توجه خاص و عام بوده از محضر او برخاسته‌اند، معاريف ايشان عبارتند از:

ابو الفتح كراچكى و شيخ طوسى و نجاشى و سلار ديلمى و سيد مرتضى و رضى كه در خصوص اين دو برادر بزرگوار رؤيائى دارد كه ذيلا محض موقعيت اين شيخ جليل آورده مى‌شود.

شبى نامبرده در خواب ديد در مسجد كرخ بغداد نشسته صديقه كبرى ع در حالى كه دست حسنين ع را گرفته بر او وارد شده فرمود اى شيخ باين دو فرزند من علم فقه بياموز چون بيدار شد از اين خواب بحيرت افتاد كه مقصود چيست و نتيجه آن بكجا منتهى خواهد شد؟ صبح در وقت معين بمسجد مزبور رفت فاطمه مادر سيد مرتضى و رضى دست دو فرزندش را بدست گرفته بر او وارد شد درخواست كرد كه دو فرزندش را تحت تربيت خود قرار داده و علم فقه بآنها بياموزد شيخ از تعبير خوابش باخبر شد.

موقعيت علمى:

شيخ مفيد در تمام فنون معموله عصر يد طولى و اطلاع وافى و كافى داشته و مخصوصا در علم كلام و مناظره مهارتى بسزا داشته چنانچه او را بزرگ متكلمان شيعه و رئيس آنان شمرده‌اند مناظرات او با عده از بزرگان اهل سنت مشهور است بويژه با قاضى عبد الجبار معتزلى كه چون عاجز از جواب او شده ويرا بجاى خود نشانيده و او را بعنوان مفيد شناخته و به «انت المفيد حقا» خطاب كرده و عضد الدوله ديلمى كه از اين معنى باخبر شده براى اظهار قدردانى از مقام علمى وى يك غلام و يك جبه و يك دستار و يك مركب خاص بازين و لجام زرين و صد دينار زر بوى بخشيد و قرار گذارد روزى ده من نان و پنج من گوشت بحضار مجلس او كه محض استفاده حاضر ميشوند داده شود.