دريدن (پرده) آبرو و از دست رفتن دانش. و بر توست كه به پروردگارت پناه آورى و به او توكّل كنى، و با نفست پيكار كن تا آن را از خواهشهايش باز دارى زيرا اين (پيكار) مانند جهاد با دشمنت بر تو واجب است. (1) هشام گفت: به او عرض كردم: با كدام دشمنان جهاد واجب‌تر است؟ امام 7 فرمود: با (آن دشمن) كه به تو نزديكتر و با تو دشمن‌تر و برايت زيانبخش‌تر است و بزرگترين دشمنى را با تو كند و خود با وجود آنكه به تو نزديك است از همه به ديده‌ات نهان‌تر است و همان كه دشمنانت را بر ضدّت برانگيزد[1] و او[2] ابليس است كه به وسوسه افكنى در دلها گماشته باشد، با اوست كه بايد به سختى دشمنى‌ورزى.[3] او نبايد در پيكارش براى هلاكت تو از تو در پايداريت در جهاد با او شكيباترين (و پرطاقت‌تر) باشد، زيرا او در توانمندى خود از تو سست‌پايه‌تر است و با وجود همه بديهايش از تو كم‌زيانتر.[4] اگر تو به خدا پناه برى به راه راست رهنمون شوى.

(2) اى هشام، كسى را كه خدا سه چيز كرامت فرمود مورد لطف قرار داد: خردى كه از رنجى كه از هواى نفس حاصل آيد جلوگيرى كند و دانشى كه رنج نادانى را از او بازدارد و توانگرى‌اى كه بيم درويشى را از او دور كند.

(3) اى هشام، از اين دنيا و مردم آن بپرهيز زيرا مردم در آن چهار گروهند: مردى در هم كوفته و هماغوش هوى، و دانشجويى قرآن خوان‌[5] كه هر چه دانشش بيفزايد تكبّرش افزون شود و با قرآن خواندن و دانش خود بر زيردست خويش گردنفرازى خواهد، و عابدى نادان كه زير دست خود را در عبادت كوچك شمارد و دوست دارد كه او را بزرگ شمارند و شكوهمند انگارند. و صاحب بينشى دانا و آگاه به راه حق كه قيام به آن را دوست مى‌دارد (ولى) ناتوان يا مغلوب است و نمى‌تواند بدان چه مى‌داند عمل كند و از اين رو اندوهناك و غمگين است، (و تازه) او بارزترين نمونه (خردمندان) زمانه خود و موجّه‌ترين ايشان است.

(4) اى هشام، خرد و سپاهش را بشناس و نادانى و سپاهش را (نيز) بشناس تا از ره يافتگان باشى. هشام گفت: عرض كردم: فدايت شوم، ما جز آنچه خود به ما شناساندى نشناسيم.

(5) (امام) 7 فرمود: اى هشام، به راستى، خداوند خرد را آفريد و او نخستين آفريده‌اى‌

[1] در پاره‌اى نسخه‌ها به جاى« و من يحرّض»،[ من يحرض- آن كه آزمند مى‌كند] و در پاره‌اى،[ و يحرص من أعدائك- و از دشمنانت( كسانى را) بر تو آزمند مى‌كند] آمده است( كه خالى از تكلّف نيست.- م.)

[2] در پاره‌اى نسخه‌ها به جاى« و هو»،[ فهو- پس او] آمده است.

[3] در پاره‌اى نسخه‌ها به جاى« فلتشتدّ»[ فلتشد- بايد كمربندى‌] آمده است.

[4] يعنى صبر و استقامت تو در نبرد با شيطان تو را از او نيرومندتر مى‌سازد. و اگر در مبارزه با او پايدارى كنى او با تمام نيرويش از تو ضعيف‌تر است و گزندش به تو كمتر از آسيبى است كه تو با مقاومت خود بدو توانى زد.- م.

[5]« متعلّم مقرى» در پاره‌اى نسخه‌ها،[ ... متقرّى- كسى كه نمايش مى‌دهد و وانمود مى‌كند كه قرآن مى‌خواند] آمده است.