سفارش آن حضرت 6 به معاذ بن جبل‌[1] هنگام اعزام وى به يمن‌

(1) اى معاذ كتاب خداى را بديشان بياموز و آنان را را به اخلاق نيكو پرورش ده و مردم را در مقامهاى خود بنشان چه نيك باشند و چه بد، و فرمان خدا را در حق آنان بگذران و در (اجراى) فرمان خدا و (دريافت) مال خدا از هيچ كس پروا مكن زيرا تو را اختيارى نباشد و آن مال از آن تو نيست.

امانت را كم يا بيش، بديشان بپرداز. تو را بايسته است كه نرمش كنى و گذشت نشان دهى جز در مورد حق‌[2] كه (اگر گذشت كنى) نادان بگويد حقّ خدا را رها كردى. آنجا كه بيم دارى دستخوش عيبى شده باشى از كارگزاران خويش‌[3] پوزش خواه تا تو را معذور دارند. كارهاى دوران جاهلى را، جز آنچه اسلام روا شمرده است، نابود ساز.

(2) امر اسلام را، خرد و كلان، آشكار ساز و بيشتر همّت خود را بر نماز بگمار كه پس از اعتراف به دين، سر لوحه مسلمانى است. و مردم را به ياد خدا و روز پاداش بيفكن و اندرزگويى را دنبال كن كه آنان را بر كردارى كه خداوند دوست مى‌دارد نيرو بخشد، سپس همه جا آموزگاران را در ميانشان بگمار و خدايى را كه بدو بازمى‌گردى بپرست و در راه خدا از سرزنش هيچ ملامتگرى باك مدار.

(3) من تو را به پرهيزگارى خدا و راستى گفتار و وفاى به پيمان و پرداخت امانت و ترك خيانت، و به نرمگويى و پيشدستى در سلام و نگهداشت همسايه و مهربانى با يتيم و نيكوكارى و كوته‌آرزويى و دوست داشتن سراى ديگر و بيم از حسابرسى و پيوستگى به ايمان و دانش در قرآن و فروخوردن خشم، و فروتنى سفارش مى‌كنم.

[1] معاذ بن جبل انصارى خزرجى در هجده سالگى اسلام آورد و در شب بيعت عقبه با هفتاد كس ديگر شركت داشت.

از مردم يثرب( مدينه) بود و در التزام پيامبر 6 همه مشاهد را دريافت. پيامبر 6 پس از غزوه تبوك به سال دهم وى را به يمن گسيل فرمود، وى در آنجا بزيست تا هنگام طاعون عمواس در نواحى اردن به سال هجدهم در خلافت عمر در گذشت. چون پيامبر 6 او را گسيل فرمود، خود و بسيارى از مهاجران و انصار كه با پيامبر بودند او را بدرقه كردند، در حالى كه معاذ سوار بود و پيامبر 6 پياده در كنار او راه مى‌سپرد و به وى سفارش مى‌فرمود. معاذ گفت: اى پيامبر خدا، من سواره‌ام و تو پياده گام برمى‌دارى، آيا رخصت نمى‌فرمايى كه من نيز همگام تو و با ديگر يارانت پياده راه روم؟ فرمود: اى معاذ، اين گامهاى من در راه خدا به حساب گذاشته مى‌شود و سپس سفارشهايى به او فرمود كه هر دو فرقه( خاصه و عامّه) مفصّل و مختصر در كتابهاى خويش آورده‌اند. آنگاه پيامبر 6 رو به سوى مدينه كرد و گفت: مردم شايسته‌تر از من پرهيزگارانند، هر كس و هر جا باشند.

[2] در پاره‌اى نسخه‌ها به جاى« في غير ترك للحق»« من غير ترك للحق- بى‌آنكه حق را فروگذارى» آمده است.

[3] در پاره‌اى نسخه‌ها به جاى« اهل عملك»« اهل علمك- آگاهان به كار تو يا كارشناسان تو» آمده است و مفهوم تمام جمله اين است كه در مواردى كه بيم دارى كار تو عيبى داشته باشد پيش از آن كه آگاهان بر تو موجب عذر گيرند تو خود پوزش بخواه.