(1)

سفارش آن حضرت 7 به زياد بن نضر[1]، هنگامى كه او را در سفر صفّين به پيشقراولى گماشت‌

(2) هماره به هر شام و بام از خدا بپرهيز و بر خود از فريب بترس‌[2] و نفس را از بلا ايمن مدان و بدان كه اگر از آنچه دوست مى‌دارى، از بيم گزندش، خويشتن‌دارى نكنى هوسها (ى نفسانى) ترا در زيان بسيار افكند تا از آن دست‌كشى پس جلوى خود را بگير و از ستم و گمراهى و گردنكشى و تجاوز باز ايست. (3) من تو را به فرماندهى اين سپاه گماشتم پس آنان را زبون مشمار و بر ايشان دراز دستى مكن زيرا بهترين (فرد) شما پرهيزكارترين (شخص) شماست. از داناى آنان فراگير و نادانشان را آموزش ده و بر بيخردشان بشكيب زيرا تو با كسب دانش و خوددارى از آزار و (گريز از) نادانى خير را به دست آورى.

(4) سپس نامه‌اى بر دنبال فرستاد كه در آن وى را (چنين) سفارش داد و پرهيز و هشدار فرمود:

بدان كه جلوداران لشكر ديده‌بانان آنهايند و گشتيهاى ديده‌بانان جلوداران آنها هستند. چون تو از سرزمين خود بيرون شدى و به (مرز) دشمن نزديك گشتى بى (احساس) خستگى و (بيدرنگ) گشتيها را در هر ناحيه (به ويژه) در پاره‌اى درّه‌ها و درختزارها و كمينگاهها و به هر سو بفرست تا دشمن بر شما ناگهان نتازد و در كمين شما نباشد.[3] واحدها و هنگهاى لشكر را از صبح تا شب راه مبر مگر براى آماده سازى‌[4] كه اگر امرى ناگهانى رخ داد يا ناخوشى پيش آمد شما در آماده باش پيشدستى كرده باشيد. (5) و هر گاه بر سر دشمنى در آمديد يا دشمنى بر سر شما درآمد[5] بايد

[1] زياد بن نضر حارثى( كه او را ابن نصر هم گفته‌اند) از ياران امير مؤمنان 7 بود كه هنگام لشكركشى به صفّين حضرت او را به طلايه دارى گماشت و اين طلايه مركب از دوازده هزار تن بود. هنگامى كه( امام 7) او را روانه ساخت سفارشى به او فرمود كه مؤلّف رحمة اللَّه در متن آورده است. زياد به امام 7 عرض كرد:« اى امير مؤمنان سفارش فرمودى و من سفارش تو را حفظ مى‌كنم و پرورده پرورش تو هستم، رستگارى و نجات در اجراى فرمان تو و گمراهى در تباه ساختن منشور و پيمان توست» امام 7 روز پيكار صفّين او را به فرماندهى مذحج و اشعريان به ويژه يمانيان گماشت. در ن، به جاى« زياد بن نضر»[ شريح بن هانى‌] آمده است.( در كتاب وقعة صفّين، نصر بن مزاحم، ص 121،« زياد بن النصر» آمده كه فرماندهى بخشى از سپاه را به عهده داشت و شريح بن هانى فرمانده گروه ديگرى بود و آورده است كه اين نصايح به زياد شده است، امّا در مسير پيشروى، شريح با زياد همكارى نمى‌كرد و او گزارش وضع را خدمت امام عرض كرد و امام به هر دوى آنها اين نامه را مرقوم فرمود.

[2] در ن، به جاى« خف على نفسك الغرور»[ .. على نفسك الدّنيا الغرور- بر نفس خود از دنياى فريبا بترس‌] آمده است.- م.

[3] تا مطمئن شويد دشمن در آن نقاط كمين نگرفته باشد كه بر شما شبيخون زند و غافلگيرتان كند.- م.

[4] مراد از« تعبيه يا آماده سازى» تمرين و مشق و به اصطلاح امروز« تعليمات صحرايى» و« مانور» است.- م.

[5] مراد اينكه هنگام موضع‌گيرى و استقرار قوا از نظر مكانى در محلّى مسلط و بالا دست دشمن يا فرودست و در تيررس او قرار گرفتيد و يا از نظر زمانى در موضع‌گيرى بر دشمن تقدم يافتيد يا دشمن بر شما مقدم بود.- م.