اسم الکتاب : ترجمه ثواب الأعمال و عقاب الأعمال شيخ صدوق المؤلف : حسن زاده، صادق الجزء : 1 صفحة : 6
آنان از
هفتاد محدّث ديگر نيز حديث نقل كرده است. بنا بر اين او صدها استاد روايتى داشته
است كه از طريق آنان سندهاى خود را تا صاحبان كتب اوّليّه و اصول اربعمائه، به
ائمّه اطهار عليهم السّلام رسانده است. در «دائرة المعارف بزرگ اسلامى» آمده است:
«بررسى اسناد روايات ابن بابويه، نشان
مىدهد كه در ميان حدود 250 استاد شناخته شده خود بيش از همه از پدرش و ابن وليد
استفاده كرده و تحت تأثير آنها بوده است».[1]
امّا در باره شاگردان ايشان بايد گفت خيلىها از محضر ايشان بهرهمند شدهاند كه
در بعضى از كتابها نام بيست و هشت نفر آنان را كه معروف بودهاند نوشتهاند[2] كه ما هشت نفر از آنها را معرفى
مىكنيم: 1- شيخ مفيد 2- حسين بن على (برادر شيخ صدوق) 3- خزّاز قمى (مؤلف كفاية
الأثر) 4- على بن احمد (پدر شيخ نجاشى) 5- حسن غضائرى 6- جعفر بن حسين قمى (استاد
شيخ طوسى) 7- حسن بن حسين قمى (برادرزاده شيخ صدوق) 8- ابو جعفر محمد دوريستى.
امّا تأليفات شيخ صدوق رحمة اللَّه عليه كه
حدود سيصد اثر براى ايشان برشمردهاند بسيار پرمحتوا و ابتكارى و متنوّع است و
آنچه كه در باره آثار شيخ صدوق بايد مورد بررسى قرار گيرد اين نكته است كه كداميك
از آن آثار سيصدگانه اكنون موجود است و كداميك دستخوش حوادث روزگار شده و اثرى از
آنها نيست و همچنين كتابهايى كه منسوب به ايشان است تا چه حدّ انتساب آنها درست
مىباشد. آيا همه كتابهاى موجود از شيخ صدوق چاپ شده يا هنوز بعضى از آنها خطى است
و به زيور طبع آراسته نشده است؟
در پاسخ بايد گفت كه برخى از آنها چاپ شده و
برخى مفقود الاثر است و بعضى غير خطى است و انتساب بعضى از كتابها به ايشان غلط
است.
آثار چاپى شيخ صدوق عبارتند از: الاعتقادات،
الأمالى، التوحيد، ثواب الأعمال و
[1] دائرة المعارف بزرگ
اسلامى، 3/ 63، مقاله ارزنده آقاى پاكتچى.