[در بيان اينكه خداوند در يك صورت دو بار تجلى نمى‌كند]

30 اما اختلاف مشاهده مشاهده‌گر و يا دو مشاهده‌گر در يك حالت و يا در دو حالت- همان گونه كه گفته آمد- اشاره است به تفاوت سير و سلوك سالكان راه حق و اختلاف درجات پويندگان سبيل حقيقت و گوناگون بودن مقامات اهل وجدان و دگرگون گرديدن اسرار و بواطن اهل كشف و شهود و ايقان، در اشكال مراتب عرفان؛ بنا بر اين دو گام از گام‌هاى سالكان راه در هيچ مقامى مطلقا با هم اتفاق و هم آهنگى ندارد، بلكه اصلا گام هيچ پوينده تشنه كام راست كردارى در هيچ مقامى از مقامات- در دو زمان- ثابت و پايدار نيست، چنانكه عارف محقق- ابو طالب مكى قدس سره- گويد: در هيچ صورتى دو بار تجلى نمى‌كند، و نيز در يك صورت مر دو كس را تجلى نمى‌كند[1]، براى اينكه مراتب نامحدود و عطايا و دهش الهى بى‌پايان و بخشش‌ها نامتناهى و فيوض تجليات پى در پى است، و روشن شدن استعدادها از گنجينه‌هاى پنهان و ناشناخته بى‌نام و نشان- به واسطه فيض اقدس- گوناگون و با هم متفاوت، و قابليات مظاهر تجليات وجودى با هم متقابل، و بين خصوصيات نفوس و افراد- به حسب اثر گذارى‌هاى نو شدن و تجدّد زمانها و خواص دگرگونى‌ها و تبدّل مكانها- با هم تفاوتى بى‌پايان دارند؛ و رسول خدا 6 به اين راز اشاره كرده و فرموده: انه ليغان على قلبى و انى لاستغفر الله فى كل يوم سبعين مرة- و فى رواية: مائة مرة- يعنى: بر دلم پرده‌هايى از خواهش‌ها فرو مى‌افتد و در هر روزى هفتاد مرتبه- و در روايت ديگر يكصد مرتبه- درخواست آمرزش و پوزش از درگاه الهى مى‌نمايم.

[1] - در حواشى لمعاتى كه مصحح و مترجم اين رساله تصحيح كرده و توسط انتشارات« مولى» در سال 1363 به چاپ رسيده، از كتاب فتوحاتى كه گويا شرح و يا تعليق بر كتاب لمعات شيخ فخر الدين عراقى است آمده كه: خداوند در يك صورت دوبار تجلى نمى‌كند، و نيز در يك صورت مر دو كس را تجلى نمى‌كند، خداوند تعالى بحكم: كُلَّ يَوْمٍ هُوَ فِي شَأْنٍ‌( 29- رحمن)« او هر لحظه و آنى در كارى است» دو بار در يك صورت ننمايد خود را و بر دو كس به يك صورت ظاهر نشود« فتوحات».