همسايگان، همكاران، مردم كوچه و بازار و ....

اگر به يكى از اين كسان ظلمى روا داشته، غيبتى كرده، حقوقى از آنان پايمال نموده، روابط غيرصميمانه با آنان داشته، ناسزا و دشنامى به آن‌ها داده و ... لازم است پيش از سفر به عنوان خداحافظى نزد آنان رفته، حلاليت بطلبد و به آن‌ها بگويد، من عازم سفر خانه خدا هستم و از آن‌جا كه در اين سفر ميهمان خداوندم و او از راز و درون من باخبر است، نمى‌خواهم با دل آلوده به كينه و كدورت در محضر او حضور يابم. من در اين سفر براى شما دعا مى‌كنم، شما نيز اگر حقى به گردن من داريد، مرا حلال كنيد. به يقين چنين برخوردى عاطفه طرف مقابل را تحريك نموده، اشك از ديدگانش جارى مى‌شود و رضايت مى‌دهد و فضايى كاملًا معنوى و الهى را بر زندگى حاجى و ديگران حاكم مى‌سازد. و پس از آن زمينه براى بهره‌گيرى هرچه بيشتر از حج فراهم مى‌شود؛ زيرا حاجى تصميم گرفته است تا در اين سفر، قلب خود را لبريز از محبت خدا كند. اگر بخشى از قلب را كدورت و كينه نسبت به مردم پر كرده باشد، تنها بخش خالى آن ظرفيت خواهد داشت و اگر آن ظرفيت پرشده از كينه، خالى شود به يقين جاى بيشترى براى ذخيره معرفت و عشق به‌حق فراهم مى‌آيد.