حمد و ستايش و ثنائت بخاطر ترس از سطوت و
قهر سلطان و حاكمى باشد بايد توجه داشته باشى كه سلطان قاهر و مالك واقعى، همان
مالك و ملك روز جزاء است، و بنابراين حمد و ستايش جز براى خداوندى كه پروردگار
عالميان و رحمن و رحيم و مالك روز جزاء است سزاوار نيست.
اياك نعبد و اياك نستعين
ترجمه: تنها تو را بپرستيم و از تو كمك و يارى مىطلبيم.
اياك نعبد يعنى اينكه ما جز تو را نپرستيم و براى غير تو خضوع نكنيم
يا اينكه مراد و مطلوب ما از عبادت غير تو نيست، و هر دو معنا در اخبار آمده است،
و اينكه پرستش را منحصر به خدا مىكنيم، از مقدم داشتن «اياك» كه مفعول «نعبد» است
بر فعل و فاعل آن فهميده مىشود بخصوص كه ضمير منفصل هم بكار گرفته شده با اينكه
امكان داشت كه از ضمير متصل استفاده شود، اين در صورتى است كه معناى اول منظور
باشد.
و اما معناى دوم را چنين مىتوان بذهن نزديك نمود كه شريك قرار دادن
در مطلوبيت، با توحيد ذات اقدس حق در اينكه هر خير و خوبى كه هست از اوست و هر
كمال و جمال و بلكه حقيقت وجود از آن او است منافات دارد، و با توجه باين امر،
حقيقت عبوديت و بندگى باين است كه بنده غير او را در هيچيك از اين امور شريك
نگرداند در نتيجه مطلوبيت هم منحصر در او مىشود، از اين گذشته آنكس كه جميع وجوه
عبوديت و پرستش را منحصر به او بداند او را مستحق جميع وجوه مطلوبيت خواهد دانست.