فصل «در اسباب رجاء و اميدوارى»

اصل در «رجاء» صفات جماليه پروردگار است كه گفته شده صفات جمال پروردگار بيش از صفات جلال او است و كسى نگويد اگر چنين است پس چرا شماره هلاك‌شدگان بيش از تعداد نجات‌يافتگان هست زيرا مى‌گوئيم كه اين مطلب را قبول نداريم چون نسبت ملائكه روحانى، با جن و انس كه هلاك‌شدگان از اين طبقه هستند همچون نسبت دريا با قطره است و مثل اين عوالم تاريك و پائين نسبت بآن عوالم عالى و نورانى مثل خالى است كه بر چهره عكس صاحب جمالى باشد.

بالجمله، اصل در رجاء اينست كه وجود شر و غضب طفيل وجود خير و رحمت است. و اين يكى از معانى پيشى جستن رحمت پروردگار بر غضب او است و اگر انسان خود در پى تحقيق اين موضوع برآيد باين نتيجه مى‌رسد كه رجاء از قوت بيشترى برخوردار است، بيان مطلب اينكه انسان اگر در اين دنيا به معامله و رفتار خداوند با بندگانش بنگرد و به اين همه نعمتهائى كه او بر آنها ارزانى داشته توجه كند، و كثرت عنايت حضرت حق را نسبت ببندگان مشاهده كند و ببيند كه او هيچيك از اسباب عيش و زندگى آنها را مهمل نگذاشته است، و با اينكه اين دنيا، عالم تاريك و