جلالت و توثيق ابن سنان‌

[1] قابل توجّه است كه شنيده‌ام بعضى بر «محمّد بن سنان» خرده مى‌گيرند. شايد وى تنها به روايتى كه در مورد طعن اوست دسترسى پيدا كرده، و بر تزكيه و ثناى بر او دسترسى نداشته است، چنان كه در بيشتر طعنها اين احتمال مى‌رود.

شيخ بزرگوار و مورد اطمينان، مفيد، محمّد بن محمّد بن نعمان، در كتاب «كمال شهر رمضان» هنگام ذكر نام محمّد بن سنان، درست به اين لفظ مى‌گويد:

«و آنگهى آنچه از سروران ما عليهم السّلام در وصف اين مرد (محمّد بن سنان) وارد شده، خلاف آن چيزى است كه شيخ ما[2] آورده و او را بدان توصيف نموده، و آنچه از روايات ظاهر مى‌شود، درست ضدّ اوصافى است كه وى براى ابن سنان ذكر نموده.

مانند فرمايش امام باقر 7 در روايت عبد اللَّه بن صلت قمى كه مى‌گويد: در اواخر عمر شريف امام باقر 7 بر او وارد شدم و از آن بزرگوار شنيدم كه فرمود:

«خداوند، محمّد بن سنان را در رابطه با من جزاى خير دهد، كه بى‌گمان وى نسبت به من وفا نمود.» نيز مانند فرمايش ديگر آن بزرگوار 7 در روايت على بن حسين بن داود كه مى‌گويد: از امام باقر 7 شنيديم كه محمّد بن سنان را به نيكى ياد نموده و فرمود:

«خداوند، به واسطه خشنودى من از او، از او خرسند و راضى باشد زيرا هرگز با من و پدر بزرگوارم مخالفت ننمود.» گذشته از اينها، با بزرگى مقام و جلالتى كه او در ميان شيعيان دارد، و رياست و بزرگى قدر و ارج و ملاقاتش با سه تن از ائمة عليهم السّلام و نقل روايت از ايشان، و داشتن مقام والا در نزد آن بزرگواران (يعنى ابو ابراهيم موسى بن جعفر، و ابو الحسن علىّ‌

[1] اين قسمت از مقدّمه، ظاهرا به تناسب ذكر« محمّد بن سنان» در سند روايت گذشته آمده است، و در عين حال برخى از مطالب آن، كلّى است و مكمّل و توضيح مبحث گذشته محسوب مى‌شود.

[2] ظاهرا مقصود شيخ طوسى رحمه اللَّه است. ر، ك: معجم رجال الحديث، ج 16، ص 151.