قد قامت الصّلاة، قد قامت الصّلاة.[1]- براستى كه نماز بپا شد، براستى كه نماز بر پا گشت.

اللَّه أكبر، اللَّه أكبر.

لا إله إلّا اللَّه.»

لزوم پاسخ به نداى اذان و خواندن نماز در اوّل وقت‌

اى بنده ناتوانى كه ندانسته فراموش مى‌كنى، و ناآگاهانه مغلوب خواب مى‌گردى، و ناخواسته بيمار و مسنّ مى‌گردى، و ناآگاهانه به گرفتاريهاى سخت مبتلا مى‌شوى، و ناخواسته به واسطه از دست رفتن امور دلخواهت دردمند مى‌شوى، و سرانجام ندانسته جان مى‌سپارى! چه چيزى تو را بر سوء ادب نسبت به پادشاه عالميان، توانا و گستاخ گردانيده است، كه نداى تلويحى او را كه براى قيام به عبوديّت و بندگى‌اش فرا مى‌خواند، مكرّر مى‌شنوى، ولى آن را كوچك شمرده و توجّه به دعوتش نمى‌كنى، تا اينكه تصريحا ندايش را اعاده نموده و مكرّر در اذان و اقامه مى‌فرمايد:

«حىّ على الصّلاة، حىّ على الفلاح، حىّ على خير العمل» اى بيچاره، و اين همه در حالى است كه با دو گوش خويش آن را مى‌شنوى و هيچ اقدامى در پاسخ آن نمى‌كنى. اگر يهود و نصارى آن را مى‌شنوند و التفاتى به آن ندارند، و تو نيز چنين مى‌كنى، پس واقعا فرق ميان تو آنان چيست؟ آيا تو عاقل نمى‌دانى كه حال تو، مانند حال تصديق‌كنندگان نيست؟! واى بر تو، اگر از اهل بصيرت بودى، احتمال اينكه اين ندا از سوى پادشاه اوّلين و آخرين باشد، كافى بود كه با شتاب بپا خاسته و نسبت به خواطر و باطن خويش اهتمام‌ورزى؛ زيرا اگر ندايى از پشت خانه خويش بشنوى و گوينده‌اى كه از صدق گفتارش با خبر نيستى به تو بگويد كه اين صداى فلان خليفه و پادشاه، و يا صداى كسى است كه به‌

[1] ترجمه بقيه جملات در فصول اذان گذشت.