الف- حقوق مالى حكومت اسلامى‌

كه شامل زكات، خمس، جزيه، خراج وانواع مالياتهاست. با توجه به اينكه اسلام، عنايت خاصى به حمايت ازمحرومان و كم كردن فاصله طبقاتى دارد، روشن مى‌شود كه اداى اين حقوق در اين جنبه، داراى نقش مهمّى است. هر جامعه‌اى داراى افراد ازكار- افتاده، بيمار، يتيم، بى سرپرست، معلول ومانند آنها مى‌باشد كه بايد مورد حمايت قرار گيرند، همچنين براى حفظ موجوديت خود در برابر هجوم دشمن، نياز به ارتش قوى دارد كه خرج آنها برعهده حكومت است و نيز كارمندان حكومت اسلامى، قضات، وسائل تبليغاتى و مراكز دينى، هر كدام نيازمند صرف هزينه‌اى است كه بدون پشتوانه مالى منظم ومطمئن، سامان نمى‌پذيرد. به هيمن دليل، حقوق مالى در حكومت اسلامى از اهميت ويژه‌اى برخوردار است. بطور مثال، امام صادق 7 درباره اهميت زكات كه يكى از اين حقوق است مى‌فرمايد:

«... وَلَوْ أَنَّ النَّاسَ ادُّوا زَكاةَ أَمْوالِهِمْ ما بَقِىَ مُسْلِمٌ فَقيراً مُحْتاجاً ... وَأَنَّ النَّاسَ مَاافْتَقَرُوا، وَلَااحْتاجُواْ، ولا جاعُوا، وَلا عُرُوا، إِلَّا بِذُنُوبِ الْأَغْنِياءِ ...»[1]

اگر همه مردم، زكات اموال خود را بپردازند، مسلمانى فقير و نيازمند باقى نخواهد ماند، و مردم، فقير، محتاج، گرسنه و برهنه نمى‌شوند مگر به خاطر گناهان ثروتمندان.

ب- حقوق مالى مردم‌

كه شامل مطالبات آنها «حق معلوم»، «انفاق» و ساير كمكهاى مالى مى‌شود.

پيامبر اكرم 6 دراين باره مى‌فرمايد:

«مَطَلُ الْغَنِىِّ ظُلْمٌ»[2]

مسامحه دارا (در اداى بدهى) ظلم است.

[1] - وسائل الشيعه، ج 6، ص 4.

[2] - مستدرك الوسائل، ج 13، ص 397، آل البيت.