بعضى از احاديث، داشتن فضايل انسانى و اخلاق نيكو را، مساوى با تمام دين يا نصف دين دانسته و از ريشه دار بودن آن در دين وتعاليم دينى پرده بر مى‌دارد، بگونه‌اى كه آن را از بخششهاى الهى مى‌شمارد. پيامبر اكرم (ص) فرمود:

«الْأَخْلاقُ مَنايِحُ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ ...»[1]

اخلاق، بخششهايى از خداوند بزرگ است ....

ارزشهاى اخلاقى، صرف نظر از جنبه مذهبى از ضروريات زندگى يك جامعه سعادتمند است.

امير مؤمنان على عليه السلام در اين باره مى‌فرمايد:

«لوْ كُنَّا لانَرْجُوا جَنَّةً وَ لا نَخْشى ناراً وَ لا ثَواباً وَ لا عِقاباً لَكانَ يَنْبَغى‌ لَنا انْ نُطالِبَ بِمَكارِمِ الْأَخْلاقِ فَإِنَّها مِمَّا تَدُلُّ عَلى سَبيلِ النَّجاحِ»[2]

اگر به بهشت و ثواب (آخرت) اميدوار نباشيم و از آتش و عذاب (جهنم) نهراسيم، باز هم شايسته است كه فضيلتهاى اخلاقى را طلب كنيم؛ زيرا فضايل اخلاقى، از چيزهايى است كه مارا به راه رستگارى هدايت مى‌كند.

ضرورت اخلاق و خودسازى‌

در دنياى امروز، انسانيت و ارزشهاى اخلاقى درمسلخ تمدن جديد و فرهنگ پَست آن قربانى شده، بى بند و بارى و افسار گسيختگى جايگزين آن گرديده است و اين امر چنان روشن است كه احتياج به توضيح ندارد و هر آگاه دلى مى‌تواند نتايج زيانبار آن را حتى در جامعه‌هاى اسلامى نيز مشاهده كند و پيامدهاى ويرانگر آن را بروشنى دريابد.

[1] - بحارالانوار، ج 71، ص 394

[2] - كودك، فلسفى، ج 1، ص 218 به نقل از آداب النفس، ج 1، ص 26