فرو ريخته بود بيافت. برگرفت و پيكر زشت و ناباندام خود بدان بياراست. و چون زيبايى آن بال بديد زشتى خويش از ياد ببرد و از همجنسان ببريد و به جمع طاووسان پيوست.

طاووسان كه آن تن ناساز و چهره بى‌شرم ديدند به آسيب منقار آن بال و پر مستعار بكندند و شغال زشت اندام را وادار به گريز كردند. شغال كه در جمع طاووسان قدر و منزلتى نيافته بود غرق اندوه گشت و به شتاب فراوان به سوى شغالان باز گشت. شغالان هم روى دركشيدند و از وى برميدند. شغالى گفت اگر بدانچه بود و داشتى قناعت مى‌ورزيدى نه ضربت منقار طاووسان مى‌ديدى و نه نفرت شغالان.

[ص 92 قصص مثنوى‌]

[آزمايندت چو كوزه از صدا]

407-

مستفاد است از مضمون كلام امير المؤمنين على- 7-:

كَمَا تُعرَفُ أَوَاني الفَخَّار بامتحَانهَا بأَصوَاتهَا فَيُعلَمُ الصَّحيحُ منهَا منَ المَكسُور كَذلكَ يُمتَحَنُ الْإنسَانُ بمَنطقه فَيُعرَفُ مَا عندَهُ‌[1].

شرح نهج البلاغة، ج 20، ص 294 و در كتاب ربيع الابرار، باب المنطق و ذكر الخطب اين عبارت بدين صورت نقل شده است:

فيلسوف: كَمَا انَّ الآنيَةَ تَمتَحنُ باطنَانهَا فَيُعرَفُ صَحيحُهَا من مُنكَسَرهَا فَكَذَلكَ الانسَانُ يُتَعَرَّفُ حَالُهُ بمَنطقه‌[2].

[ص 76، احاديث مثنوى‌]

[1] - همان طورى كه ظرفهاى سفالى را با به صدا درآوردن آنها امتحان مى‌كنند تا سالم از شكسته تشخيص داده شود، انسان هم به وسيله سخنانش باز شناخته مى‌شود.

[2] - حكيمى چنين گفته است: همان طورى كه از طنين صداى ظرفهاى سفالى سالم از شكسته باز شناخته مى‌شود، انسان هم از طريق سخنش شناسايى مى‌گردد.