[مهربانى خدا بر خشم او سبقت گرفته است‌]

243-

مستند آن در ذيل (193) مذكور است. [1] [ص 138 احاديث مثنوى‌]

[معصيت گاهى تو را جنّت بَرَد!]

244-

مصراع دوم مناسب است با مضمون اين حديث: [2]

انَّ الرَّجُلَ لَيُذْنبُ ذَنْباً يَدْخُلُ به الْجَنَّةَ قَالُوا كَيْفَ ذلكَ يَا رَسُولَ اللَّه قَالَ يَكُونُ نُصْباً بَيْنَ عَيْنَيْه وَ يَتُوبُ منْهُ‌[1].

شرح خواجه ايوب و لطائف معنوى، ص 64 [ص 38 احاديث مثنوى‌]

[من چگونه قاتل خود را كُشم؟!]

245-

مأخذ اين حكايت رواياتى است كه در كتب احاديث و طبقات صحابه نقل شده و اينك چند روايت كه مولانا آنها را به هم آميخته و در اين قصّه نظم كرده است مى‌نويسيم.

قَالَ (عَمَّارُ بْنُ يَاسرٍ) كُنْتُ انَا وَ عَلىُّ بْنُ ابى طَالبٍ رَفيقَيْن فى غَزْوَة الْعَشير فَنَزَلْنَا مَنْزلًا فَعَمَدْتُ الى صَوْرٍ منَ النَّخْل فَنَمْنَا تَحْتَهُ فى دَقْعَاء منَ التُّراب فَمَا ايْقَظْنَا الَّا رَسُولُ اللَّه 6 فَاتَى عَلياً فَغَمَزَ رجْلَيْه وَ قَدْ تَتَرَّبَتَا بالتُّرَاب فَقَالَ قُمْ ا لَا اخْبرُكَ باشْقَى النَّاس احَيْمرَ ثَمُودَ عَاقر النَّاقَة وَ الَّذي يَضْربُكَ عَلَى هَذَا وَ اشَارَ الَى قَرْنه وَ تَبَتَّلَ هَذه منْهَا وَ اخَذَ بلحْيَته‌[2].

دلائل النّبوّة، ص 202 و نظير آن روايتى است كه سيوطى در جامع صغير، چاپ مصر، ج 1، ص 112 نقل كرده‌

______________________________ [1] اشاره بدين حديث است:

قَالَ رَسُولُ اللَّه 6 إنَّ اللَّهَ تَعَالَى كَتَبَ كتَاباً بيَده لنَفْسه قَبْلَ أَنْ يَخْلُقَ السَّمَاوَات وَ الْأَرْضينَ وَ وَضَعَهُ تَحْتَ الْعَرْش، فيه: رَحْمَتي سَبَقَتْ غَضَبي.

(رسول خدا 6 فرمودند: خداى متعال كتابى را با قلم قدرتش براى خودش قبل از آفريدن آسمانها و زمين‌ها نوشت و در زير عرش جاى داد، در آن نوشته شده: «رحمت من بر غضبم پيشى گرفته است»).

روضة الواعظين ج 2 ص 503

عَن الْهَيْثَم بْن وَاقدٍ الْجَزَريِّ قَالَ: سَمعْتُ أَبَا عَبْد اللَّه 7 يَقُولُ: إنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ بَعَثَ نَبيّاً منْ أَنْبيَائه إلَى قَوْمه وَ أَوْحَى إلَيْه أَنْ قُلْ لقَوْمكَ إنَّهُ لَيْسَ منْ أَهْل قَرْيَةٍ وَ لَا أُنَاسٍ كَانُوا عَلَى طَاعَتي فَأَصَابَهُمْ فيهَا سَرَّاءُ فَتَحَوَّلُوا عَمَّا أُحبُّ إلَى مَا أَكْرَهُ إلَّا تَحَوَّلْتُ لَهُمْ عَمَّا يُحبُّونَ إلَى مَا يَكْرَهُونَ وَ لَيْسَ منْ أَهْل قَرْيَةٍ وَ لَا أَهْل بَيْتٍ كَانُوا عَلَى مَعْصيَتي فَأَصَابَهُمْ فيهَا ضَرَّاءُ فَتَحَوَّلُوا عَمَّا أَكْرَهُ إلَى مَا أُحبُّ إلَّا تَحَوَّلْتُ لَهُمْ عَمَّا يَكْرَهُونَ إلَى مَا يُحبُّونَ وَ قُلْ لَهُمْ: إنَّ رَحْمَتي سَبَقَتْ غَضَبي فَلَا تَقْنَطُوا منْ رَحْمَتي فَإنَّهُ لَا يَتَعَاظَمُ عنْدي ذَنْبٌ أَغْفرُهُ وَ قُلْ لَهُمْ: لَا يَتَعَرَّضُوا مُعَاندينَ لسَخَطي وَ لَا يَسْتَخفُّوا بأَوْليَائي فَإنَّ لي سَطَوَاتٍ عنْدَ غَضَبي لَا يَقُومُ لَهَا شَيْ‌ءٌ منْ خَلْقي.

كافى ج 2 ص 274 باب الذنوب ح 25

قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ سَبَقَتْ رَحْمَتي غَضَبي (1).

كنوز الحقائق، ص 89 مسند احمد، ج 2، ص 242، 258، 397، مسلم، ج 8 ص 95.

انَّ اللَّهَ تَعَالَى لَمَّا خَلَقَ الْخَلْقَ كَتَبَ بيَده عَلَى نَفْسه انَّ رَحْمَتي تَغَلَّبَ غَضَبي (2).

جامع صغير، ج 1، ص 72

كَتَبَ رَبُّكُم عَلَى نَفْسه بيَده قَبْلَ انْ يَخْلُقَ الْخَلْقَ رَحْمَتي سَبَقَتْ غَضَبي (3).

جامع صغير، ج 2، ص 89 [ص 26 احاديث مثنوى‌] (1) خداى- عزّ و جلّ- فرمود رحمت من بر غضبم پيشى گرفته است.

(2) خداوند متعال به هنگام آفريدن مخلوقات، با دست خويش به خودش نوشت: قطعاً رحمت من بر غضبم غالب مى‌شود.

(3) پروردگارتان قبل از آن كه شما را بيافريند با دست خويش به خودش نوشته است قطعاً رحمت من بر غضبم غلبه كرده است.

[2]

عَنْ أَبي عَبْد اللَّه 7 قَالَ: إنَّ الرَّجُلَ لَيُذْنبُ الذَّنْبَ فَيُدْخلُهُ اللَّهُ به الْجَنَّةَ قُلْتُ: يُدْخلُهُ اللَّهُ بالذَّنْب الْجَنَّةَ؟ قَالَ: نَعَمْ، إنَّهُ لَيُذْنبُ فَلَا يَزَالُ منْهُ خَائفاً مَاقتاً لنَفْسه فَيَرْحَمُهُ اللَّهُ فَيُدْخلُهُ الْجَنَّةَ.

(امام صادق 7 مى‌فرمايد: گاهى انسان گناهى مى‌كند و خدا به سبب همان گناه او را به بهشت مى‌برد.

پرسيدم چگونه ممكن است خدا به سبب گناه او را به بهشت ببرد؟ فرمود: بلى، او گناه كرده ولى همواره از آن گناه ترسان و بر نفس خويش خشمگين است تا آنكه خدا او را ترحّم مى‌كند، مورد لطف خويش قرار مى‌دهد و سرانجام به بهشت مى‌برد).

كافى ج 2 ص 426 باب الاعتراف بالذنوب و الندم عليها ح 3

[1] - گاهى گناهى انسان را بهشتى مى‌كند. پرسيدند چگونه ممكن است؟ فرمود: براى اين كه اين گناه همواره جلو چشم اوست و انگيزه توبه‌اش مى‌شود.

[2] - عمار بن ياسر گفت من و على بن ابى طالب( ع) در غزوة العشير با هم بوديم و در جايى منزل گزيديم. من به نخل كوچكى‌[ بر آمده‌] از تلّى خاك بدون سبزه تكيه دادم. بين ما فقط رسول خدا6 بيدار بود. آن حضرت به على( ع) نزديك شد و در حالى كه به پاهاى خاك آلودش اشاره مى‌كرد فرمود برخيز. مى‌خواهى خبرت كنم از شقى‌ترين مردم؟ يكى سرخ چهره‌اى از قوم ثمود است كه ناقه صالح را كشت. و ديگرى آن كس كه تارك تو را مى‌شكافد و اين محاسن را به خون آن، رنگين مى‌كند. آن گاه به على اشاره كرد و محاسنش را در دست گرفت.