اسم الکتاب : مفردات نهج البلاغه المؤلف : قرشی، سید علی اکبر الجزء : 1 صفحة : 446
اطلاق
شده است، از اين ماده موارد زيادى در «نهج» آمده است: «استنزلوا الرزق بالصدقة»
حكمت 137، با صدقه دادن نزول روزى را بطلبيد.
رزن
رزانت:
وقار و سنگينى «رزين» با وقار و سنگين از هر شىء. و آن فقط يكبار در «نهج» آمده
است.: «انّ امرنا صعب مستصعب... و لا يعى حديثنا الّا
صدر و امنية و احلام رزينة» خ 189، 280، امر ما دشوار و مستصعب است، حديث
ما را در خود جاى نمىدهد مگر سينههاى امين و
عقول با وقار.
رزى
رزء (بر
وزن قفل) و رزّيه: مصيبت و بلا. و آن فقط دو بار در «نهج» آمده است در حكمت 276
فرموده: «و كلّما عظم قدر الشىء المتنافس فيه عظمت
الرّزية لفقده» هر قدر بزرگى شىء رغبت شده بيشتر باشد مصيبت در فقدان آن
بزرگتر است.
رسب
رسوب:
تهنشين شدن:
«رسب
الشىء الماء: ذهب سفلا»
از اين
لفظ تنها يك مورد در «نهج» يافته است. در خلقت زمين فرموده: «فسكنت (الارض) من الميدان لرسوب الجبال فى قطع اديمها»
خ 91، 132، زمين از بالا و پائين آمدن آرام گرفت بعلّت رسوب و فرو رفتن كوهها در
تكّههاى پوسته آن.
رسخ
رسوخ.
ثبات.
«رسخ
الشىء رسوخا: ثبت فى موضعه»
راغب در
مفردات گويد: رسوخ ثبات شىء است ثباتى محكم. على هذا راسخون در علم كسانى هستند
كه در دانش ريشه دارند و علم در وجودشان رسوخ كرده و استقرار يافته است
از اين
لفظ شش مورد در «نهج» آمده است.
و نيز
رسوخ به معنى كم شدن آمده است گويند:
«رسخ
الغدير: نشّ مائهاى اخذ بالنقصان»
درباره
مردگان فرموده است: «و قدار تسخت اسماعهم بالهوامّ
فاستّكت و اكتحلت ابصارهم بالتراب فخسفت» خ 221، 340 گوشهاى آنها به وسيله
خوردن كرمها شروع به كاهش كرده و «كر» شدهاند و چشمهايشان با خاك سرمه كشيده و
فرو رفتهاند. درباره اهل بيت : فرموده: «اين
الذين زعموا انّهم الراسخون فى العلم دوننا كذبا و بغيا علينا ان رفعنا الله و
وضعهم و اعطانا و حرمهم» خ 144، 201 كجايند آنانكه گمان كردهاند آنها
راسخون در علم اسلامند نه ما، بر ما دروغ گفتند و حسد
اسم الکتاب : مفردات نهج البلاغه المؤلف : قرشی، سید علی اکبر الجزء : 1 صفحة : 446