سامرى كيست‌

يكى از نويسندگان مسيحى درباره سامرى تشكيك كرده مى‌گويد: او از شهر سامره فلسطين بوده كه «عمرى» چهارمين پادشاه بنى اسرائيل آن را بنا نهاده بود و پنج قرن پس از موسى عليه السلام مى‌زيست. بنابراين نمى‌تواند معاصر موسى عليه السلام و سازنده گوساله‌اى كه قرآن نقل كرده باشد.[1]

در كتاب اول پادشاهان تورات آمده است:

«در سال سى و يكم آسا پادشاه يهودا عمرى بر اسرائيل پادشاه شد و دوازده سال سلطنت نموده شش سال در تِرصه سلطنت كرد، پس كوه سامره را از سامر به دو وزنه نقره خريد و در آن كوه بنايى ساخت و شهرى را كه بنا كرد به نام سامر كه مالك كوه بود سامره ناميد». اين گزارش تورات، مربوط به 523 سال پس از خروج بنى اسرائيل از سرزمين مصر است.[2]

اما سامرى واژه‌اى معرّب است و اصل عبرى آن تغيير يافته، در زبان عربى شين تبديل به سين مى‌شود، چنان كه موسى معرب موشى يا موشه در عبرى است و يسع معرب يشوع است‌[3]، و مانند «سامرة» كه منسوب به صاحب كوه، «شامر» است.

اما سامرى كه در قرآن آمده منسوب به شهر سامره ياد شده نيست، بلكه منسوب به شهر «شمرون» است كه در عهد موسى و وصيّش يوشع بن نون، شهرى آباد بوده و به كسى كه اهل آن بوده شمرونى گفته مى‌شد كه در عربى سامرى مى‌شود و جمع آن «شمرو نيم» (سامريّين) خواهد بود. يوشع آن شهر را فتح كرده بود و به فرزندان «زبولون» داده بود، چنان كه در صحيفه يوشع تورات مى‌خوانيم.[4] همچنين وقتى يشوع آن را فتح كرد پادشاه آنجا «مرأون» بود.[5]

اين تحقيق از علامه بلاغى است.[6]

سين و شين هميشه در زبان عربى نيز جابجا مى‌شده، واژه‌هايى مثل يسوع را

[1] . مصادر الاسلام تسدال، صفحه 37 به بعد و آراء المستشرقين حول القرآن، 1/ 352.

[2] . قاموس كتاب مقدس، صفحه 459. و ر. ك: كتاب اول پادشاهان، 16/ 24- 23.

[3] . قاموس كتاب مقدس، ص 951.

[4] . ر. ك: صحيفه يوشع، 11/ 1 و 12/ 20 و 19/ 15.

[5] . همان، 12/ 20.

[6] . ر. ك: كتاب« الهدى الى دين المصطفى» 1/ 103.