گذرى بر تاريخچه صنعت آجرپزى‌

شايد آجرسازى از كهن‌ترين صنايع بشرى باشد كه انسان آن را پس از كشف آتش و مشاهده تأثير آن بر گِل چسبناك در صنعت سفال‌سازى و آجرپزى به كار گرفت.

سپس آجر را در ساخت بناهاى بزرگ به كار برد كه شايد تاريخ آن به دوره پارينه سنگى، يعنى بيش از پنج هزار سال پيش از ميلاد بر مى‌گردد.

باستان شناسان در حفاريهاى بستر نيل در مصر قطعاتى از آجر يافتند كه تركيبى از گِل نيل و پِهِن شتر داشت و تاريخ ساخت آنها به بيش از پنج هزار سال پيش از ميلاد مى‌رسيد. نيز در ساحل نيل آثارى از گورهايى يافت شده كه سقف آنها با آجر و پوششى از چوب ساخته شده است. تاريخ اين آثار به سه هزار سال پيش از ميلاد بر مى‌گردد.

آشوريان در شمال عراق از آجر و گچ براى ساختن خانه‌هاى سنّتى خود و قوسهاى هلالى بر سردرها و محرابها استفاده كرده‌اند كه تاريخ آن حدوداً به دو هزار سال پيش از ميلاد مى‌رسد.

ويل دورانت مى‌نويسد: در اطراف شهر «اور»، پايتخت سومريان، در دشتهاى بين النهرين و بر سواحل دلتاى دجله و فرات و سواحل خليج فارس آثار زيادى از ساختمانهاى بزرگ كه از آجر و گچ بوده، يافت شده است. شكل اين آجرها صاف و مربع و از نظر اندازه و ضخامت، بزرگ‌تر از آجرهاى امروزى است. تاريخ اين آجرها به دو هزار و پانصد سال پيش از ميلاد مى‌رسد.

شهر «بابل» كه كهن‌ترين، مشهورترين، و بزرگ‌ترين شهرهاى مشرق زمين در عهد باستان است و در نزديكى شهر حلّه و هشتاد كيلومترى شهر بغداد در عراق امروز قرار دارد، داراى بناهاى عظيم، كاخها، ساختمانهاى اشرافى، پرستشگاهها و كوشكهاى بلندى است كه همگى از آجر ساخته شده است. يكى از اين برجهاى آجرى، برج معروف بابل است كه در آن بيش از هشتاد و پنج ميليون عدد آجر به كار رفته است و بخشى از اين بناها هنوز در آنجا وجود دارد. اين آجرها مسطح، ضخيم و به‌شكل مربّع است كه‌گويا امروز ساخته شده ونام آنها «طابق» به معناى آجر بزرگ است كه در عراق «طابُوق» ناميده مى‌شود. «طابَقْ» معرّب واژه پارسى «تاوه» است.