2. 7. نخستين اقدام براى تدوين مصحف مفسّر

به استناد گزارش‌هاى تاريخى و نيز روايات مختلف، امام‌ على‌ (ع) نخستين كسى بود كه بنا به دستور رسول اكرم (ص) قرآن را از حالت صحف به صورت مصحف و كتابى بين‌الدفتين در آورد و افزون بر تنظيم آيات و سور بر اساس نزول، تفسير و تأويل تمام آيات را در لابه‌لا يا حاشيه مصحف نگاشت. استاد معرفت به تفصيل درباره مصحف حضرت‌ امير (ع)، ويژگى‌هاى اين مصحف و خدمت حضرت در اين زمينه سخن گفته است.[1]

3. 7. نقش امام على (ع) در سامان‌دهى به قرائات قرآن‌

از نظر استاد معرفت، امام‌ على‌ (ع) از دو جهت در سامان‌دهى به قرائات قرآن و جلوگيرى از گسترش اختلاف در زمينه آن، نقش مثبت و سازنده ايفا كرد.

نخست؛ هنگامى كه‌ حذيفة بن يمان‌ پس از بازگشت از جنگ ارمنستان و مشاهده اختلاف مسلمانان بر سر قرائت قرآن و گاه درگيرى ميان طوايف و اقشار مختلف اجتماعى بر سر اين مسأله، زنگ خطر اختلاف قرائات را براى‌ عثمان‌ به صدا در آورد. عثمان‌ تا مدتى نسبت به انجام هر اقدامى در اين باره ترديد داشت. در اين بين حضرت‌ امير (ع) در تشويق‌ عثمان‌ براى كتابت مصاحفى ويژه براى همسان‌سازى قرائت‌هاى مختلف، نقش مؤثرى ايفا كرد. شايد اگر تشويق و موافقت امام نبود، عثمان‌ از انجام اين كار سر باز مى‌زد. از نظر استاد معرفت، امام‌ على‌ (ع) با سوزاندن مصاحف كه زمينه‌ساز اختلاف قرائات شده بود، موافقت داشت.[2]

دوم؛ قرائت كنونى مسلمانان كه موافق با قرائت‌ حفص‌ از عاصم‌ است،

مبتنى و مستند به قرائت امام‌ على‌ (ع) است. به اين معنا كه‌ عاصم‌ اين قرائت را از ابو عبدالرحمن سلمى‌ و او از امام‌ على‌ (ع) و امام از پيامبر (ص) تلقى كرده‌

[1] . ر. ك: التمهيد فى علوم القرآن، ج 1، صص 297- 287؛ ج 2، ص 239.

[2] . ر. ك: همان، صص 342- 341.