ابن‌عباس اشاره مى‌كند. اكنون براى شناسايى ساير منابع دينورى، به اجمال اقوال تفسيرى ساير مفسران صدر اسلام در تفاسير اوليه را با الواضح مقايسه مى‌كنيم.

الف) تفسير ابن وهب: در تفسير ابن وهب موارد متعددى از اقوال مفسران صدر اسلام يافت مى‌شود كه با آنچه در الواضح آمده است كاملًا مطابقت دارد. نمونه بسيار جالب، خبرى از ابى الصهباء البكرى با اين مضمون است كه روزى على عليه السلام بر فراز منبر فرمود: «هيچ كس درباره آيه‌اى از كتاب خدا از من سؤالى نمى‌كند، مگر آن كه پاسخ او را مى‌دهم.» يكى از خوارج به نام ابن‌كواء برخاست و ابتدا از آيات نخستين سوره ذاريات پرسيد. على عليه السلام سوگندهاى نخستين آيات را به ترتيب به «الرياح»، «السحاب»، «السفن» و «الملائكه» تفسير كرد. تفسير واژگان ذاريات، حاملات، جاريات و مقسمات دقيقاً به همين معانى در الواضح آمده است. آنگاه ابن كواء درباره آيه‌ «هَلْ نُنَبِّئُكُمْ بِالْأَخْسَرِينَ أَعْمالًا» (كهف/ 103) سؤال كرد. على عليه السلام در پاسخ فرمود: انت و اصحابك. ابن وهب در روايتى ديگر از على عليه السلام نقل مى‌كند كه در تفسير اين آيه فرموده: «هم الرهبان الذين حبسوا انفسهم على الصوامع.» (ابن وهب، پيشين، ج 1، ص 96، ج 219)

اين دو تفسير را كه ابن وهب در دو جا آورده است، دينورى به طور خلاصه ذيل آيه 103 سوره كهف چنين آورده است:

«و هم الخوارج و يقال: اصحاب الصوامع.»

همچنين در تفسير ابن وهب آمده است كه ابن كواء درباره «فالمدبرات امراً» از على عليه السلام سؤال كرد. حضرت فرمود:

«هي الملائكه يدبرون ذكر الرحمن و امره.»

(همان، ص 107، ج 244) يكى از تفسيرهايى كه در الواضح ذيل اين آيه آمده چنين است: «و اقسم بالملائكه الذين يدبرون امورالعباد ...».[1]

اين‌گونه شباهت‌ها را در اقوال تفسيرى ابن مسعود، مجاهد، عطاء بن ابى رباح، ابن شهاب زهرى نيز مى‌توان يافت. از نظر مضامين روايات هم اين شباهت در همه‌گونه روايات مثل سبب نزول، ناسخ و منسوخ، تبيين معناى واژگان و حتى بيان قصه وجود دارد. به عنوان نمونه ذيل آيات 15- 11 سوره انبياء در تفسير ابن وهب از محرر بن حريث‌[2] نقل شده است كه درباره دو

[1] . براى موارد ديگر از شباهت روايات تفسيرى على عليه السلام در تفسير ابن وهب با الواضح ر. ك: همان، ص، 147 روايات 344 و 345.

[2] . مورانى نوشته كه به شرح حالى براى اين شخص دست نيافته است.( ابن وهب، پيشين، ص 69.)