ميم و سكون دال و به فتح ميم و سكون دال)، جايى است روبه‌روى تبوك و در آن مسجد پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله قرار دارد. «ثنيّة مدران» در فاصله چهارده كيلومترى جنوب غربى تبوك واقع شده است.

(1)

مدلجه:

در لغت به معناى مسافت ميان چاه و حوض است. چون دلو را از چاه پر كنند، از آن مسير به حوض منتقل سازند. در ميان وادى الفرع و قاحه، چهار مدلجه وجود دارد: مدلجه لقف، مدلجه مجاج، مدلجه ثقيب و مدلجه تعهن. همه اينها در راه هجرت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله واقع شده‌اند.

(2)

مدين:

نام قبيله‌اى است كه خداوند شعيب پيامبر عليه السّلام را به سوى آنان فرستاد. بعدها نام جايى شد. به احتمال زياد مركز سرزمين مدين در نواحى شهر «البدع»، ميان تبوك و ساحل، در مسافت 132 كيلومترى غرب تبوك و هفتاد كيلومترى شرق رأس الشيخ حميد، در ساحل قرار داشته است. سرزمين مدين در واديى ميان كوه‌ها (ى مدين) به نام وادى «عفان» بوده است. ظاهرا سرزمين پهناورى را شامل مى‌شده كه احتمالا تا معان، در شرق اردن و بئر السبع در جنوب فلسطين امتداد داشته است.

بعضى گفته‌اند: مدين همان «كفرمنده» است كه روستايى است در استان ناصره فلسطين و در قديم از نواحى (اعمال) طبريّه بوده و چاه و صخره در محل آن قرار داشته است. اما نظر اول قوى‌تر مى‌نمايد.

(3)

مدينه:

گرچه نيازى به شناساندن ندارد، اما چند نكته درباره آن مى‌آوريم:

نام معروف آن «مدينه» است و وصف «منوّره»، همچون وصف «مكرّمه» و «شريف» براى «مكّه» و «قدس»، از دوره تركان عثمانى رايج شد.

نسبت به مدينه، بر حسب قياس، «مدنى» است؛ زيرا بر وزن «فعيله» مى‌باشد. اگر بخواهند به شهر و مدينه ديگرى نسبت دهند، مى‌گويند: «مدينى» تا ميان اين مدينه و ديگر مدن و شهرها فرق گذاشته شود. بعضى از عالمان گفته‌اند: مدينى كسى است كه مقيم مدينه باشد و آنجا را ترك نكند و «مدنى» كسى است كه اهل اين شهر بوده اما آنجا را ترك كرده و در جايى ديگر ساكن شده است.

گروهى ديگر گفته‌اند: براى انسان‌