26- خيمتا ام معبد.

27- خليص.

28- امج.

29- روضه.

30- كديد.

31- عسفان.

32- غزال- ثنيّه (گردنه) غزال.

33- كراع الغميم.

34- بطن مرّ.

35- سرف.

36- مكّه.

(1)

طريق الرسول صلّى اللّه عليه و آله إلى غزوة بدر:

(راه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به غزوه بدر)،- «بدر».

(2)

طريق الرسول صلّى اللّه عليه و آله إلى غزوة تبوك:

(راه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله به غزوه تبوك)،- «مساجد»، مساجد پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله در راه تبوك.

(3)

طريق الهجرة النبويه صلّى اللّه عليه و آله:

(راه هجرت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله)، نقطه آغاز هجرت، از خانه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله بود. آن حضرت از منزل خود به منزل ابو بكر رفت و هر دو از در كوچكى كه در پشت خانه او بود، بيرون آمدند و به سمت غارى در كوه ثور حركت كردند و وارد غار شدند. بعد از سه روز توقف در اين غار، راه بلد آنان، عبد اللّه بن ارقط، آن دو را از غار خارج ساخت و از پايين مكه رفتند و تا ساحل به راه خود ادامه دادند و در پايين عسفان به راه اصلى برخوردند؛ سپس از پايين امج گذشتند و پس از گذشتن از قديد وارد راه اصلى (مدينه) شدند و از آنجا به ترتيب از خرّار و ثنيّة المرّه (يا: مره با تخفيف راء) و لقفا و مدلجة لقفا گذشتند. سپس از بطن يا داخل مدلجة محاج يا محاج و مرجح محاج و از بطن و داخل مرجح ذى العضوين و بطن ذى كشد عبور كردند و سپس از جداجد و اجدد و ذا سلم و مدلجه تعهن و عبابيد و فاجّه يا قاحه به مسير خود ادامه دادند و از عرج پايين آمدند و از گردنه عائر، واقع در سمت راست ركوبه عبور كردند و در بطن ريم پيش رفتند و به قبا نزد بنى عمرو بن عوف رفتند و سرانجام وارد مدينه شدند و در جايى كه مسجد آن حضرت است، فرود آمدند.

اين بود راه و مسير هجرت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله آنگونه كه ابن هشام در «السيرة النبويه» بيان كرده است. گرچه اين مكانها، كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله، در مسير هجرت خود، از آنها گذشته، در