همين محل تبعيد شد و در همانجا درگذشت. اصمعى مى‌گويد:

حمى الربذه در «قرقگاه» سرف، كه وسط نجد است، واقع شده و قرقگاه سمت راست را تشكيل مى‌دهد. روايت شده كه پيامبر صلّى اللّه عليه و آله آن را براى شتران صدقه قرق كرد. بنا به نقل هجرى، عمر نخستين كسى بود كه ربذه را قرقگاه ساخت و گستره قرقگاهش يك چاپار در يك چاپار بود و چهارپايان مردم مدينه در آن مى‌چريدند.

(1)

ج: حمى ضريّة يا قرقگاه ضريّه‌

(به فتح ضاد و كسر راء و تشديد باء)، دهكده‌اى است در حدود هفت منزلى مدينه، در راه حجّاج بصره به مكه. نام آن را از چاه شيرينى كه در آنجاست و به آن «ضريّه» مى‌گويند گرفته‌اند. ابن كلبى مى‌گويد: اين قرقگاه به نام ضريّه دختر نزار ناميده شده است. بنا به نقل هجرى، عمر بن خطاب از هر طرف تا شش ميل را قرق كرد و ضريّه در وسط قرقگاه جاى دارد. در زمان عثمان تعداد شترها به چهل هزار نفر رسيد؛ به طورى كه قرقگاه گنجايش آنها را نداشت. لذا عثمان دستور داد آن را توسعه دهند تا گنجايش شتران صدقه را داشته باشد. او يكى از آب‌هاى بنى ضبيبه را كه نزديك‌ترين آبهاى آنها به ضريّه بود، خريدارى كرد.

ضريّه از آب‌هاى ضباب در جاهليت بود كه به ذى الجوشن ضبابى، پدر شمر، قاتل امام حسين بن على عليهما السّلام، تعلّق داشت.

(2)

حنّان:

راهى است كه پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله در مسير خود به بدر آن را پيمود و نزديك بدر قرار دارد. حنّان نام خاص نيست، بلكه صفت است. گفته مى‌شود: «طريق حنّان» يعنى راه آشكار و پيدا.

[به گفته بلادى (ج 3، ص 68)، حنّان، تپه بزرگ شنى است مانند كوه كه بر سر راه مكه به مدينه در نزديك بدر قرار دارد. پيامبر خدا صلّى اللّه عليه و آله در مسير خود به جنگ بدر، از سمت راست آن طىّ طريق كرده است.]

(3)

حنين:

نام مكانى است كه در كتاب خدا از آن ياد شده است: «وَ يَوْمَ حُنَيْنٍ ...».[1] جنگ حنين در همين مكان به وقوع پيوست. در بيست و شش كيلومترى شرق مكه واقع شده و با دو نشانه‌اى كه‌

______________________________
(1). توبه: 25

[1] . توبه: 25